schotland – dood door (eigen) schuld

reisverhaal in schotland – 1996

Schotland is een mooi, maar koud land – zo ondervind ik al snel wanneer ik er ben in 1996 om mijn toenmalige vriendje Victor daar op te zoeken. Tijdens een dagje Glasgow valt het me op dat er ondanks de extreme temperatuur van min dertig graden Celsius veel junks rondhangen. Zo op het oog vrij normale Schotten, die verslaafd zijn aan cocktails van drugs en/of alcohol. Dat is geen toeval. Schotland is namelijk het land met de meeste drugs- en alcoholdoden van West-Europa. Glasgow is daarbinnen de stad waar de meeste doden vallen. Sterker nog: in sommige wijken van de stad ligt de gemiddelde levensverwachting niet hoger dan 56 jaar – lager dan in landen als Kenia en de Gazastrook. 

slechte reputatie

Best shocking, gezien het feit dat de stad op maar een uurtje vliegen van Nederland ligt. De grote vraag is waarom. Dit is namelijk lange tijd totaal anders geweest. Sterker nog: tot lange tijd was Glasgow een van de meest welvarende steden van Groot-Brittannië. Totdat het in de jaren zeventig mis ging met de stad, toen de zware industrie uit de stad verdween en veel locals hun baan kwijt raakten.

Nou is alcohol in Schotland überhaupt een cultureel fenomeen, net als in Ierland en Engeland. Denk maar aan de reputatie van Engelsen als het gaat om zuipen op vakantie of om het aantal Ierse pubs dat je overal in de wereld terugvindt. Maar het gaat in Glasgow nog wat verder. Zo zijn er in deze stad tachtig procent meer alcoholdoden dan in de rest van Groot-Brittannië. Schotten drinken veel en hebben een vrij passieve lifestyle – geen gezonde combinatie.

cultureel belast

Het probleem heeft zijn oorsprong in de cultuur van het land, waarin een man geen echte man is als hij niet heel flink kan zuipen. Iedereen leert dan ook op een jonge leeftijd drinken, al is het maar om erbij te horen en het voorbeeld van je ouders te volgen. Daarnaast drinken veel mensen schijnbaar uit verveling. Er is volgens hen gewoon niet heel veel inspirerends te doen in een grijze, grauwe stad als Glasgow. Bij het uitgaan gaat het er dan ook vaak om bij Schotten om keihard dronken te worden – tot je er letterlijk bij neervalt. Dat laatste gebeurt nogal veel in Glasgow wanneer de avond vordert en mensen steeds meer gedronken hebben.

Voor dat soort gevallen, maar ook om echte probleemdrinkers, –snuivers en –spuiters de helpende hand te bieden, is er inmiddels een bus in het leven die ’s nachts de straten van Glasgow afgaat en op vaste punten de bus parkeert om mensen te helpen. de meeste problemen op dat vlak vinden echter misschien wel thuis plaats, achter gesloten deuren. Schotten zijn over het algemeen vrij gesloten als het gaat om praten over lastige dingen, zoals verslaving.

financieel gewin

De overheid is ondertussen ook maar weinig effectief in het bieden van preventie- of afkickprogramma’s. Glasgow heeft naast alcohol dan ook een enorm drugsprobleem, vooral op het gebied van heroïne. Glasgow heeft zo’n tienduizend drugsverslaafden. Niet zo erg als in Oslo, waar ik het nog veel minder van verwacht dan van Glasgow – maar toch. Er wordt vanuit de centrale overheid per jaar zo’n 36 miljoen euro gespendeerd aan methadon, om ervoor te zorgen dat verslaafden van de straat af zijn. Zonder  ondersteuning biedt dit echter geen langetermijnoplossing voor het heroïneprobleem. Sterker nog: veertig procent van alle drugsdoden wordt er veroorzaakt door methadon. Artsen schrijven schijnbaar al snel een hogere dosering voor, terwijl over het afbouwen van methadon veel lastiger wordt gedaan. Voor je het weet heb je er als heroïneverslaafde dan ook een tweede verslaving bij.

De reden waarom doktoren zoveel methadon voorschrijven is puur financieel gewin: voor iedere verslaafde die overstapt op methadon, krijgt een arts zeventig euro. Daarnaast krijgt de apotheker een behoorlijke commissie voor iedere liter methadon die deze verstrekt. Aan alle kanten wordt dan ook verdient op dit goedje – ten koste van de gebruiker. Het gevolg is dat veel teveel inwoners van Glasgow op een veel te jonge leeftijd sterven na een leven vol verslaving. En dat is misschien nog wel het treurigste van allemaal.