tsjechië – prostitutie paradijs

reisverhaal in tsjechië – 2001 & 2013

Het begrip sekstoerisme wordt al geassocieerd met exotische landen, zoals Thailand of Cambodja. Maar als Duitse man hoef je zo ver niet te gaan. Die kan ook gewoon de dichtstbijzijnde grensovergang met Tsjechië oversteken, waar hij wordt opgewacht door horden prostituees. Dit ervaar ik aan den lijve wanneer ik in 2001 in de late avond via Duitsland naar Praag rijd voor een weekendje citytrippen. Honderden meisjes en vrouwen tippelen er direct na de grens langs de weg, alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Helaas blijkt de grensovergang met Duitsland niet de enige plek te zijn waar dit gebeurt. Tsjechië wordt sinds de val van het communisme namelijk overspoeld door sekstoeristen en in sommige dorpen zijn meer bordelen dan supermarkten te vinden. Zelfs seks met kinderen en minderjarigen blijkt langs de kant van de snelweg gemakkelijk verkrijgbaar. En dat op nog geen paar honderd meter van buurland Duitsland – om de hoek dus.

E-55 kinderen

Wanneer we vanuit Duitsland het noorden van Bohemen binnenrijden, zien we een tafereel dat niet uniek is voor deze buurt. Voor de grensovergang met Tsjechië ontstaat een file, die direct erna weer oplost doordat de helft van de Duitse auto’s er langs de kant van de weg stopt. Die weg is omzoomd door sexy geklede meisjes, die de potentiële klanten wenken en vervolgens instappen voor een portie autoseks. De Duitse mannen steken er massaal de grens voor over – vooral doordat de prijzen voor seksuele diensten door de bank genomen lager liggen dan in de omringende landen. 

De grootste concentratie bevindt zich precies waar wij langs moeten: aan de E-55, de doorgangsroute van Dresden naar Praag. De drukke ‘snelweg’ is op de eerste kilometers na de grens een nauwe tweebaansweg, waar je tussen een haag van meisjes doorrijdt die hun bloesjes optillen om klanten te verleiden. Volgens de politie werken alleen al op dit stuk snelweg zeshonderd prostituees. Veel prostituees die per ongeluk zwanger zijn geraakt van een van hun klanten, hebben inmiddels hun kindje achtergelaten in een weeshuis in Teplice, een grauwe en in smog gehulde stad in Noord-Bohemen. E-55 kinderen worden ze genoemd, naar de weg waaraan zij zijn verwekt.

kinderprostitutie

De tippelaarsters, veelal Roma-vrouwen met de Slowaakse nationaliteit, werken tijdens hun zwangerschap tot het laatste moment door – tot blijdschap van veel klanten. Zwangere prostituees bleken namelijk een nieuwe rage zijn onder hitsige Duitsers. De adoptiekansen van de kinderen in het weeshuis van Teplice zijn ondertussen gering, als gevolg van de bureaucratie en de nawerkingen van de opsplitsing van Tsjecho-Slowakije. De meerderheid van de kinderen heeft de Slowaakse nationaliteit, omdat hun moeders voor de wet Slowaaks zijn. De kinderen kunnen weliswaar geadopteerd worden, maar zijn voor de Tsjechische wet vreemdelingen – en dus moet de Slowaakse overheid toestemming voor adoptie verlenen. Duitse echtparen hebben wel belangstelling voor het adopteren van de kinderen, maar worden afgeschrikt door de bureaucratie die er geldt.

Dat vrouwen zichzelf vrijwillig zo massaal prostitueren is wat mij betreft aan hen zelf. Dat er kinderen door in een weeshuis belanden en er ook kinderprostitutie plaats blijkt te vinden is wat mij betreft veel schokkender. Pas nadat ik ben aangekomen in Praag doe ik er wat onderzoek naar en de cijfers liegen er niet om: alleen al in de streek rond het Tsjechische Karlovy Vary zijn in acht jaar tijd zo’n vijfhonderd kinderen aangetroffen, die zichzelf prostitueerden of door anderen werden aangeboden. Dat is overigens niet voor niets: sekstoeristen blijken doelgericht om kinderen te vragen. De kinderen wachten op hun (veelal Duitse) klanten op tankstations, bij bushaltes, in wegrestaurants, voor de supermarkt, in het park, maar ook achter het raam in auto’s of woningen.

baby’s aangeboden

De kinderen komen vaak uit arme Tsjechische gezinnen, waarbij ouders vaak werkloos of verslaafd zijn of in de gevangenis zitten. De slachtoffers van de kinderprostitutie zijn soms nog baby’s. Zij worden meestal door vrouwen aangeboden, terwijl de oudere kinderen juist door jongens of mannen worden meegenomen. Vaak zijn dit familieleden, maar in sommige gevallen belanden zij door georganiseerde mensenhandel in de prostitutie. Ik kan er met mijn pet niet bij dat dit zo dichtbij mijn eigen thuisland gebeurt. Hoe kan het dat een land als Duitsland dit oogluikend toestaat? Het speelt zich wel (net) niet af binnen hun landsgrenzen, maar betreft wel hun eigen inwoners!

Het is twaalf jaar later wanneer ik weer in Tsjechië ben. Op de grens tussen Duitsland en Tsjechië is in de periode tussen mijn eerste en tweede bezoek aan het land gelukkig wel het een en ander veranderd. Door lokaal beleid én de economische crisis bleven de meeste klanten weg; bovendien hebben veel Roemeense en Bulgaarse prostituees inmiddels hun heil gezocht in andere West-Europese landen nu zij vrij kunnen reizen. Een verbod op het aanbieden van seksuele diensten, dat eerder in Dubí werd uitgeprobeerd, bleek overigens zinloos. Er werd een boete ingesteld van duizend kronen (zo’n dertig euro), maar prostituees bleken die liever te betalen dan hun stek te verlaten.

identiteitscontroles

Om het tippelprobleem rond de E-55 definitief op te lossen, besloot de lokale burgemeester van het grensstadje Dubí onder andere om op grote schaal identiteitscontroles uit te voeren bij klanten. Hij stuurde vervolgens een brief naar iedere gecontroleerde bezoeker, om te vragen wat die destijds in Dubí deed. Dit bleek een effectief middel te zijn om klanten te weren. De eindeloze stroom met tippelaars op de grensstreek tussen beide landen is dan ook weg wanneer wij er in 2013 voor de tweede keer langskomen. Van de zeshonderd prostituees in het grensstadje Dubí zijn er schijnbaar nog maar een paar over. De grensdorpen zijn langzaamaan weer normale dorpjes geworden – tot grote blijdschap van de dorpelingen zelf.

Dat betekent helaas niet dat de situatie in heel Tsjechië veranderd is. Het land kent nog altijd geen geen echte wet wat betreft prostitutie – en dus gebeurt alles er in het schimmige, illegale circuit onder een andere naam. Prostitutie –het hebben van betaalde seks- is an sich niet verboden in het land. Dat geldt echter niet voor het actief aanbieden van seks op straat; dat is wel degelijk verboden. Dat laatste geldt ook voor het aanzetten van andere mensen tot prostitutie. Tippelen op straat mag dan ook, zolang je jezelf maar niet actief aanbiedt aan klanten. En dus wordt er op straat druk getippeld, en wachten de prostituees gewoon totdat de klanten hun kant opkomen in plaats van andersom.

vage regels

Dat er zoveel vrouwen op straat werken, komt onder andere doordat bordelen in Tsjechië wel weer illegaal zijn. Bordelen heten hier dan ook ‘nightclubs’ of ‘massagesalons’. In deze etablissementen gebeurt van alles, maar dan wel onder de radar. Heel lastig te raden is het echter niet wat er in de zogenaamde nightclubs gebeurt. Sterker nog: in de nightclubs ligt zelfs een menukaart en prijzenlijst klaar, met daarop de tarieven die gevraagd worden voor de verschillende seksuele diensten. Het is dan ook duidelijk dat de politie op zijn minst een oogje dichtknijpt als het gaat om prostitutie in deze nachtclubs. Sterker nog: het lokale politiebureau ontvangt in veel gevallen steekpenningen van de maffia om de meiden er te laten werken.

Terwijl de meisjes in de stripclubs en nightclubs beschermd worden tegen ziekten, agressie en onderlinge rivaliteit, zijn de meisjes die op straat tippelen vogelvrij. Je weet immers nooit wat voor klant je krijgt en wat er op straat of in de auto gaat gebeuren.  Pooiers –die in het land eigenlijk verboden zijn, maar er toch in grote getale aanwezig zijn– sturen zelfs psychopaten af op de meisjes, omdat die bereid zijn om meer te betalen. Je stapt als meisje totaal onvoorbereid in een auto van een klant en moet daarna maar afwachten wat die van je wil. Naar de politie stappen wanneer je bent verkracht of mishandelt tijdens het tippelen, doet geen enkel meisje. Wat zou je immers moeten zeggen tegen de politie?

‘massagesalons’

De politie zelf kan door de vage regels echter maar weinig aan de situatie op straat veranderen. Dit leidt tot ergernis bij de inwoners van de hoofdstad, die klagen over overlast en onveiligheid in bepaalde delen van Praag waar veel wordt getippeld. Maar zolang in de wet niet duidelijk is wat wel en niet mag, zal er weinig veranderen. In de praktijk betekent het dat vooral de hoofdstad Praag nog altijd veel sekstoeristen trekt; het wemelt er van de zogenaamde ‘massagesalons’. Alleen al in Praag zijn er honderden van dit soort verkapte bordelen, waar mannen terecht kunnen voor goedkope en anonieme seks. Vooral Engelse jongeren vliegen hier massaal naartoe voor een (erotisch getint) vriendenweekend, vaak zelfs voor een vrijgezellenfeest.

 Helaas is het probleem niet alleen op Praag gericht. Wanneer je de stad uitrijd, zie je nog altijd op elke straathoek een meisje staan, die daar duidelijk niet op de bus staat te wachten. Tippelen gebeurt ook buiten Praag nog altijd op zeer grote schaal. Hetzelfde geldt voor de grens met Oostenrijk. Terwijl in Dubí het tippelprobleem inmiddels opgelost, bij de grens met Oostenrijk is het erger dan ooit. Er zijn zo ongeveer meer bordelen dan supermarkten in het dorp en het ziet er niet naar uit dat dit snel gaat veranderen. Het oudste beroep ter wereld blijkt niet gemakkelijk uit te roeien.

seksuele assistenten

Tegelijkertijd heeft het land sinds kort ook een vorm van prostitutie die wel gelegaliseerd en geïnstitutionaliseerd is. Zo is het in Tsjechië mogelijk om als gehandicapte een zogenaamde ‘seksuele assistent’ in te huren – een dame die tegen betaling seksuele diensten verricht aan mensen die vanwege hun handicap geen uitzicht hebben op seks. De seksuele assistenten moeten zich aan allerlei speciale regels binnen de Tsjechische wet houden, in tegenstelling tot de normale prostituees in het land. De vraag is echter of ‘gewone’ prostituees in Tsjechië wel willen dat het beroep uit de illegaliteit wordt getrokken. De meeste dames (en heren) doen dit beroep omdat het anoniem is; zij willen niet dat het straks legaal (en dus inzichtelijk voor instanties) is om prostituee te zijn.  

Praag en seks zijn sinds de val van het communisme hoe dan ook onlosmakelijk met elkaar verbonden. Parijs bezoek je voor de liefde; Amsterdam om een jointje te roken. Praag doe je aan wanneer je een bordeel of stripclub wilt bezoeken – zo luidt het antwoord van velen wanneer ik rondvraag wat men de USP van Praag vindt. Het is duidelijk het Europese centrum van de erotiek. Misschien zal dat het wel altijd blijven. Maar dan hopelijk wel ooit gereguleerd via duidelijke wetgeving, zodat betaalde seks er niet in illegale kamertjes hoeft plaats te vinden en sekswerkers er ook beschermd kunnen worden.