india – tijd voor bezinning

reisavontuur in india – 2005

Het goede aan lange bus- en treinritten, is dat je ruim de tijd hebt om te filosoferen en analyseren, rustig na te denken en conclusies te trekken. Zo maak ik na twee maanden reizen door India de balans op tijdens een treinreis van 48 uur. Mijn conclusie: India is eigenlijk geen land maar een continent op zichzelf. Om het land echt te zien in haar volle glorie heb je dan ook zeker een jaar nodig. India is op veel manieren (méér dan) verschrikkelijk, maar tegelijkertijd op andere manieren (méér dan) geweldig. Allebei in één. En allebei op zichzelf staand.

twee soorten mannen

Wat vooral opvalt in dit land zijn de mensen. Ze zijn in alle aspecten kleurrijk, zowel qua innerlijk als qua uiterlijk. Vooral de vrouwen en kinderen zijn zó fotogeniek, dat je soms niet weet waar je het eerst moet kijken. Mannen in India heb je (heel stereotyperend) in twee soorten – ook al doe je hiermee geen eer aan heel veel mannen die ongetwijfeld in geen van beide categorieën vallen of in allebei. Zo zijn er de lieve en oprechte mannen, die er alles aan doen om waar te maken wat ze je beloofd hebben. Daarnaast zijn er de (méér dan) vervelende mannen, die uren naar je staren alsof je een hoer bent en daarbij het liefst ook nog aan je proberen te zitten. Ik probeer me van dat laatste type mannen zo min mogelijk aan te trekken en dat gaat me redelijk goed af.

Helaas is dat tweede type man wel vrij dominant aanwezig in India. Verkrachting en aanranding van vrouwen is in het land dan ook aan de orde van de dag. Op zich ook niet zo gek, want veel Indiase jongens en mannen is nooit iets anders verteld dan dat zij alles kunnen maken – simpelweg omdat zij een piemel hebben. Ten koste van alles – vooral van de vrouwen in het land. Vice Magazine schat dat er in de afgelopen jaren maar liefst 35 miljoen meisjes en vrouwen omgekomen zijn door verhongering, verwaarlozing en huwelijksgiften. Overigens geldt dit niet voor de inheemse stammen in India; ongeschoolde mensen doden hun dochters niet en zijn goed voor hun vrouwen. Het is juist de middenklasse die zich hieraan schuldig maakt.

voorkeursbehandeling

Niet alleen opvoeding en onderwijs, maar ook de Bollywood filmindustrie is hier schuldig aan. Gewelddadige machomannen worden immers verheerlijkt in films. En binnen de familie krijgen zonen een enorme voorkeursbehandeling boven dochters – die in het gemiddelde Indiase gezin dan ook minder waard zijn. De traditionele Indiase man worstelt dan ook duidelijk met de toenemende mondigheid en zichtbaarheid van vrouwen, dat merk ook ik als vrouwelijke, alleenreizende backpacker. Daar komt bij dat de Indiase wetgeving tot de beste ter wereld behoort, maar simpelweg op heel veel vlakken niet uitgevoerd wordt. In India zijn dan ook diepgaande sociale veranderingen vanuit alle kanten nodig om de discriminatie, verkrachting en aanranding van vrouwen aan te pakken – die vaak volledig onbestraft blijven. Die veranderingen gaan er dan ook niet komen zonder steun van de de staat – die tot nu toe vaak de andere kant op kijkt wanneer misstanden in het land worden aangekaart.

Ook al ontstaat er een steeds grotere middenklasse in het land, de overgrote bevolking in India is nog altijd superarm. Nergens op de wereld zie je méér mensen (en zelfs hele families) slapen op straat als in India. Nergens ook zie je méér kinderen overdag én ’s avonds laat nog aan het werk – bijvoorbeeld om spullen te verkopen, ramen van auto’s te wassen of andere diensten aan te bieden. Die inkomsten zijn over het algemeen broodnodig om te kunnen overleven als gezin – hoe vreselijk het ook is. De armoede weerhoudt veel mensen er niet van om heel grote gezinnen te stichten. Zolang men kinderen als een extra paar werkhanden of als (ver)koopwaar ziet (lees: als extra bron van inkomsten), zal dat ook niet snel veranderen.

afspraak is afspraak

Rondreizen in India als vrouw alleen voelt gelukkig niet onveilig – zeker in vergelijking met veel islamitische landen, waar dit absoluut wél ongemakkelijk voelt. Toeristen vallen in de ogen van veel locals automatisch in de hoogste kaste en die wordt over het algemeen met rust gelaten. Mensen hier zullen je als toerist ook niet snel belazeren. Afspraak is afspraak – en dat is makkelijk. Daarnaast is karma hier een belangrijk gegeven: iemand bestelen betekent bad karma en vergroot de kans dat men in een volgend leven boete moet doen. Na afloop van een rit vragen om een extra bedrag is dan ook niet gebruikelijk, in tegenstelling tot veel andere niet-westerse landen waar ik heb gereisd. Tijd is echter een totaal ander cultuuraspect. Een afspraak op een bepaald tijdstip betekent dan ook zeker niet dat er altijd precies op dat tijdstip iemand voor je neus staat.

Het meest verwarrende cultuur- en communicatieverschil tussen India en Nederland is misschien nog wel het gebruik van ‘ja’ en ‘nee’. Om te beginnen wordt ‘ja’ niet aangeduid door te knikken, maar door de kin snel heen en weer te bewegen, waardoor het hoofd gaat wiebelen. In het begin word je daar gek van, maar na verloop van tijd neem je het zelfs over. Daarnaast kan zo’n wiebelhoofd niet alleen ‘jazeker’ betekenen, maar ook zoiets als ‘ik heb het begrepen’ of ‘dat klopt misschien’. Sterker nog: het zou  zelfs ‘ik heb u verstaan, maar ben niet geïnteresseerd’ kunnen betekenen. ‘Nee’ is een woord dat bij Indiase mensen niet lekker op de tong ligt. Als ze er neutrale informatie mee kunnen verschaffen dan zullen ze dat nog wel doen, in andere gevallen wordt het voor hun gevoel toch al snel lastig.

dieren met status

Dieren zijn in India een volwaardig onderdeel van de samenleving – en dus lopen ze vrij rond en worden ze liever niet weggestopt in hokjes. Overal op straat lopen dan ook koeien, schapen, geiten, honden en varkens. Koeien hebben hier een verheven status, als resultaat daarvan worden die geverfd in alle mogelijke kleuren. De huid  wordt paars, geel of roze en de horens krijgen zelfs een patroon – eigenlijk net zoals alles een kleur krijgt hier. Bedenk het en men schildert er iets overheen, om het geheel mooier te doen lijken. Dat geldt ook voor dieren, niet alleen koeien. Zo zijn veel schapen hier fluoriserend geel – blijkbaar een populaire kleur onder de houders van de wollige beestjes.

Wanneer dieren echter kreupel zijn en hun dienst niet meer kunnen vervullen, zijn ze ook echt afgeschreven. Zwerfhonden worden met minachting gade geslagen – ook al zijn ze ziek of hongerig. Veel honden worden bovendien overreden omdat ze naast alle andere weggebrui-kers rennen en niet aan de kant gaan als er een  ander vervoermiddel langs komt suizen. Tuktuk’s, auto’s, vrachtauto’s, paard en wagens, loslopende koeien, buffels, schapen en geiten met herders: het verkeer hier in India is behoorlijk heftig – niet alleen in de steden maar ook daarbui-ten. Alles rijdt kriskras door, langs en achter elkaar; zwerfhonden zijn daarbij vaak de pineut.

een lach en een traan

Ondanks de extreme armoede waarin veel mensen leven, komen zij lang niet altijd ongelukkig over. Mensen lachen veel, met name buiten de grote steden. Ze zien er over het algemeen gelukkiger uit dan veel Nederlanders in de winter. Zelfs bij de kilometers lange sloppenwijk van Mumbay, die we drie uur lang passeren op weg naar Goa, wordt veel gelachen. Het is tegelijkertijd bedroevend hoe de mensen in die sloppenwijken leven, in een lemen hutje te midden van de uitlaatgassen en zonder enig toekomstperspectief. Men weet echter niet beter. En men is ook nooit alleen – een heel belangrijk gegeven in dit land, waar familie extreem belangrijk is. Als er nood aan de man is, kan men dan ook altijd bij iemand terecht. Indiërs zijn over het algemeen méér dan hulpvaardig – ook al hebben ze geen cent. Dat laatste is veelal het geval, want de lonen zijn akelig laag hier. Zo werkt een arbeider op het land twaalf uur per dag voor slechts 28 Indiase roepies, omgerekend een halve euro. Bijna voor niets dus.

In tegenstelling tot locals in veel islamitische landen, zijn mensen in India dol op foto’s van zichzelf. Ze poseren dan ook eindeloos voor de camera, zeker nu iedere toerist een digitale camera heeft en hen direct het resultaat kan laten zien. Sterker nog, men is soms zelfs beledigd als je géén foto van hen neemt. Komt er een schoolklas voorbij, dan mag je niet weg vóórdat je een klassenfoto hebt gemaakt. Met een beetje mazzel krijg je ook de juf er op, die met een zweep de kids in het gareel houdt. Fysiek straffen is hier helaas eerder norm dan uitzondering. 

overleven

Vlak voor mijn komst heeft een enorme tsunami het leven op zijn kop gezet in grote delen van India. Daar merk je in andere delen van het land echter niets van. Het staat niet in de kranten, maar er wordt ook niet over gesproken onderling. Alles wat ik erover hoor, is dan ook via andere toeristen en internet. Locals hebben het te druk met overleven om lang stil te staan bij het leed van landgenoten die honderden of duizenden kilometers verderop wonen. De focus ligt de hele dag op maar één ding: genoeg geld verdienen om je kinderen te kunnen voeden, kleden en (als het even kan) naar school te laten gaan. Zo’n ramp op duizend kilometer afstand is in zo’n geval echt een ver-van-je-bed-show.

Die focus op problemen van onbekenden is duidelijk iets van eerste wereldlanden, zoals Europa. Om voluit te kunnen leven, moet je immers eerst zelf kunnen overleven. Zolang iemand met een normale (meer dan fulltime) job in India – bijvoorbeeld in een naaiatelier – niet eens in zijn eigen levensonderhoud kan voorzien, zal dit ook niet gaan veranderen. Vooralsnog is het vooral de middenklasse die profiteert van de groeiende Indiase economie, niet de lagere kasten die eindeloos op het land ploeteren of hun dagen slijten in zweterige naaiateliers. Het is op dat vlak dan ook hoog tijd voor verandering. Maar laat tegelijkertijd de mooie kanten van India alsjeblieft zo blijven als ze nu zijn. Die zorgen uiteindelijk, ondanks alles, voor een kleurig randje – en dat is precies wat dit land zo mooi maakt.