nederland – klein maar fijn

reisverhaal in nederland – 2020 

‘You don’t know what you’ve got till it’s gone’. Dat geldt voor alles in het leven – en dus ook voor je vrijheid om te gaan en staan waar je zelf wilt. In de lente van 2020 kwam de wereld abrupt tot stilstand door COVID-19. Reizen werd opeens onmogelijk, het verlaten van je huis in veel landen ook. Tijdens de ‘intelligente lockdown’ in Nederland is het gelukkig nooit zo ver gekomen dat je de straat niet meer op mocht. Maar het was wel de bedoeling dat je zo min mogelijk de weg op ging – en dus vooral in je eigen buurt bleef wanneer je een ‘blokje om’ wilde. Cafés en restaurants waren opeens gesloten, net als musea, sauna’s en theaters. Een stuk wandelen in je eigen regio werd daarmee een van de weinige dingen die nog wél konden en mochten. In een paar maanden tijd heb ik daardoor Amsterdam met een heel andere bril kunnen bekijken. Zonder toeristen. En zonder auto’s of ander verkeer. Opeens werd het (her)ontdekken van mijn eigen stad heel bijzonder.

bijzonder ommetje

In de eerste dagen na het afkondigen van de lockdown doe ik mijn dagelijkse ommetje in de buurt per fiets. Ik ben namelijk nogal benieuwd hoe de grachtengordel eruit zien zonder de enorme stroom toeristen. Het Anne Frank Huis heb ik nooit eerder in daglicht gezien zonder rij voor de deur. De grachten niet zonder de extreme hoeveelheid rondvaartboten en pleziervaart. Mijn eerste ‘blokje om’ blijkt een bijzondere ervaring. De binnenstad blijkt te zijn veranderd van wereldstad in een ghost town. Opeens is duidelijk hoeveel panden in de binnenstad niet gebruikt worden om te wonen, maar om te verhuren aan toeristen – en daarmee nu dus leeg staan. Zonder de sekswerkers en bijbehorende massa dronken twintigers blijken de Wallen opeens idyllisch en minstens zo mooi als de ‘high end’ grachtengordel.

Die laatste werd in de Gouden Eeuw aangelegd rondom het water, dat als belangrijkste aanvoerkanaal gold. Er herrezen smalle koopmanshuizen met diverse verdiepingen, zodat de kooplieden werk en wonen konden combineren. Later werden er ook dubbel brede grachtenhuizen en zogenaamde buitenhuizen gebouwd, die waren voorbehouden aan de zeer vermogende kooplieden. Deze allure had een enorme aantrekkingskracht op intellectuelen en godsdienstigen, die zich steeds vaker vestigden in Amsterdam. In 2010 werd de Amsterdamse grachtengordel opgenomen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Pas nu er bijna niemand loopt, rijdt of fietst zie ik de grachtengordel in volle glorie.

onbekende rijkdom

De weken erna herhaal ik mijn fiets-ommetje door de zeventiende eeuwse binnenstad. Elke keer zie ik nieuwe dingen en valt me op hoe mooi het er is. Minstens zo bijzonder is de sfeer die er hangt. Nu de toeristen vertrokken zijn, groeten voorbijgangers elkaar opeens – simpelweg omdat niemand haast heeft en men ervan uit gaat dat je een buurtbewoner bent. Daarnaast zorgt de crisis ervoor dat je al snel een gedeeld gespreksonderwerp hebt om over te praten. Smart verbindt, dat is duidelijk.

Overigens is de grachtengordel niet de enige Nederlandse locatie die op op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staat.  Met een beetje Googelen achterhaal ik dat er maar liefst tien Nederlandse bezienswaardigheden op die lijst staan. Sommigen daarvan heb ik nooit eerder gezien; van anderen ken ik niet eens het bestaan. Wat dacht je van de Van Nelle Fabriek, die in 2014 is toegevoegd aan de lijst. Nog minder bekend is (wat mij betreft) Schokland, dat als eerste Nederlandse monument op de Werelderfgoedlijst van UNESCO is geplaatst in 1995. Nog een voor mij volledig onbekend bouwwerk op de UNESCO-lijst is het Ir. D.F. Woudagemaal, een gemaal in Friesland dat in de jaren twintig werd gebouwd om de wateroverlast in de provincie te beperken en nog altijd dienst doet binnen de Friese waterhuishouding. Ik besef me dat ik nog wel wat ommetjes te gaan heb in Nederland.

matig bekende bouwwerken

Andere bouwwerken op de UNESCO-lijst zijn het (wat mij betreft) matig bekende Utrechtse Rietveld Schröderhuis, waar architect en ontwerper Gerrit Rietveld gedurende de periode 1923-1924 werkte. Hetzelfde geldt voor de gemeente Beemster, de eerste polder van Nederland die als geheel is toegevoegd aan de lijst in 1999 vanwege de natuur, cultuur én historie van de droogmakerij. Ik rijd er regelmatig doorheen om naar een wellness te gaan die in de Beemster gevestigd is, maar verder dan dat ben ik in de Beemster nog niet gekomen.

Herkenbaarder zijn de Nederlandse Waddenzee (opgenomen in 2009) en het iconische molencomplex op de Kinderdijk, dat ervoor zorgde dat het overtollige water van de Alblasserwaard naar de Lek werd afgevoerd. Ook een eyecatcher is de stelling van Amsterdam,  een 135 kilometer lange verdedigingslinie die gebouwd werd om de stad Amsterdam te beschermen tegen water én indringers. De linie bestaat uit 64 forten en batterijen en omgeven wordt door een enorme hoeveelheid sluizen en dijken. De bouw ervan nam veertig jaar in beslag; sinds 1996 staat dit monument op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Saillant detail: op het moment dat de linie eindelijk in gebruik genomen werd, bleken vliegtuigen de rol van boten overgenomen te hebben in de oorlogsvoering – waardoor de linie waardeloos werd voor defensie.

mooie records

Ondanks haar geringe omvang heeft Nederland een aantal mooie records op haar naam staan. Zo zijn Nederlandse mannen de langste ter wereld, met gemiddeld 182,5 cm. De Nederlandse vlag stamt uit 1572 en is daarmee de oudste driekleur ter wereld die nog in gebruik is. De Amsterdamse aandelenbeurs is de oudste ter wereld, net zoals de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) de eerste naamloze vennootschap ter wereld was met vrij verhandelbare aandelen. Nederland is daarnaast het eerste land dat het homohuwelijk legaliseerde in 2001. Nederland heeft ook een aantal uitvindingen op haar naam staan, zoals de telescoop, microscoop en thermometer. Ook jenever – oorspronkelijk gebruikt als medicijn, later pas als drankje – werd uitgevonden in Nederland.

In de rest van de wereld staat Nederland vooral bekend vanwege haar kaas, tulpen, fietsen en waterwerken. Zo is Nederland een van de grootste kaasexporteurs ter wereld, met een waarde van zo’n € 7,7 miljard per jaar. Verder zijn er ongeveer 22,8 miljoen fietsen in Nederland; 1,3 fiets per persoon. Nederland heeft (daardoor) uitzonderlijk veel fietspaden. Bij elkaar opgeteld zijn ze ongeveer 35.000 km lang, lang genoeg om rond de wereld te fietsen. Tenslotte telt Nederland maar liefst 1.206 werkende molens en 17.691 kilometer aan waterkerende dijken. 

op ontdekking

De weken erna ontdek ik ook andere delen van de stad opnieuw, zoals het Oosterpark, het Vliegenbos, Park Frankendael en Nieuwendam. Maar ook mijn eigen buurtje, het Oostelijk Havengebied, verken ik bijna dagelijks te voet. Net als nog heel veel anderen begin ik in deze periode met hardlopen, om te voorkomen dat ik aan het einde van deze periode een fiks aantal Corona-kilo’s aan mijn billen vastgeplakt heb. Op veel dagen is het mijn enige uitje van de dag en dus echt iets om naar uit te kijken. Nooit geweten dat ik hardlopen echt leuk kon vinden.

Hetzelfde geldt voor eindeloos wandelen; toch niet bepaald mijn hobby op het moment dat de lockdown begint. Ik spreek met mezelf en mijn vriendinnen af dat we dit soort wandelafspraken blijven maken wanneer deze periode is afgelopen en alle horeca weer open gaat. Wandelen, je eigen stad (her)ontdekken en goede gesprekken voeren blijken goed samen te gaan. Na een paar weken zie ik mijn benen gespierder en mijn conditie beter worden. Wandelen en hardlopen leidt daarnaast tot de aanmaak van serotonine – ons gelukshormoon. Een soort natuurlijke XTC dus, dat wandelen en hardlopen. Daar teken ik voor.