schotland – bitterkoud

reisavontuur in schotland – 1996

In de zomer van 1995 werk ik de hele zomer in de Verenigde Staten in een summer camp voor kinderen. Behalve een geweldige zomer en tweehonderd euro (!) houd ik daar ook een heel leuk Schots vriendje aan over, genaamd Victor. Eenmaal terug in Nederland en Schotland houden we contact via de (vaste) telefoon – een enorm dure en omslachtige bezigheid in die tijd. Omdat we erachter moeten komen of dit meer is dan alleen een vakantieliefde, besluit ik een ticket te boeken naar Edinburgh en hem daar met Kerstmis op te zoeken. Kerst is immers de meest romantische periode van het jaar, nietwaar? Ik stop mijn tas vooral vol met leuke jurkjes en mooie open schoentjes, die het vooral heel goed doen als je voor de open haard zit – er niet bij nadenkend dat we vooral heel veel buiten zullen zijn en het in Schotland in de winter vooral heel koud is. Bitterkoud zelfs.

zwarte muiltjes

Op de airport zie ik het probleem van (met name) mijn schoeisel nog niet zo. In Nederland was het zo’n twaalf graden bij vertrek en in het vliegtuig had ik het eerder warm dan koud. Het is pas wanneer we in de trein op weg van het vliegveld naar de stad zitten dat ik naar buiten kijk en vooral heel veel ijs en schrale kou zie. Victor vertelt me dat het momenteel -25 graden Celsius is en de komende dagen nog net iets kouder zal worden. Kouder dan 25 graden vorst? Serieus? Heb ik ooit iets gevoeld dat daar in de buurt komt? Ik geloof het niet. Ik kijk direct naar mijn voeten. Schattige, zwarte muiltjes van stof, opengewerkt aan de bovenkant. Ik heb om geld te sparen geen bagage ingecheckt – en dus ook geen andere schoenen meegenomen. Hiermee moet ik het doen de komende week.

Dat ik op dat moment gewoon van die heel lelijke leren laarzen met dikke schapenwollen voering had moeten kopen, komt niet in mij op. Victor houdt van meisjes-meisjes, niet van meisjes die eruit zien als een schaap. En dus houd ik het bij gezellige jurkjes met een dikke panty en mijn leuke schoentjes eronder. Het doet me denken aan mijn interrail-vakantie van een paar jaar terug, samen met mijn vriendin Suus. Elke nacht sliepen we in de trein of in de buitenlucht: in havens of stations, als een soort zwerver op de vieze vloer. Tegelijkertijd liepen we wel op hakken en droegen we structureel lippenstift, best een beetje schizofreen. Dat laatste valt nu misschien wel mee. Ik slaap immers in een gewoon bed elke nacht, in een regulier huis met verwarming. Maar een beetje dom is het natuurlijk wel. Wie bedenkt dit nou niet van tevoren wanneer je naar Schotland gaat in de winter?

voedselvergiftiging

Mijn grootste zorg zit die ochtend echter niet in mijn open schoeisel, maar in het feit dat ik last heb van een voedselvergiftiging en daardoor geen enkel voedsel binnen kan houden. Eerst denk ik nog dat het van de zenuwen komt, maar na een paar uur kotsen besef ik dat het meer is dan dat. Hoe ga ik deze dag doorkomen zonder continu naar een toilet te hoeven rennen? Tegen de tijd dat mijn vliegtuig geland is in Schotland, is mijn maag echter iets gekalmeerd. Na een paar keer mijn tanden gepoetst te hebben, ben ik klaar om Victor te zien. Kom maar op.

Omdat ik geland ben in Edinburgh en Victor zelf in de studentenstad Dundee woont, besluiten we deze eerste dag in Edinburgh te blijven en pas vanavond door te reizen naar Victor’s huis. Edinburgh is immers niet alleen de hoofdstad van Schotland, maar ook een prachtige stad – en dus zeker de moeite van het stoppen waard. Door mijn shaky maag en de ijzige kou –die al snel door alles heel snijdt en mijn voeten en handen laat veranderen in ijsklompjes- kan ik echter maar nauwelijks genieten van de prachtige gotische gebouwen en de kerstsfeer in de stad. We besluiten ons dagje sightseeing daarom uit te stellen tot mijn laatste dag in Schotland, wanneer we hier toch weer zullen zijn om naar het vliegveld te gaan en mijn maag ongetwijfeld hersteld is.

Tegen de tijd dat het avond is en we de bus naar Dundee pakken, ben ik half bevroren maar tegelijkertijd blij dat ik er ben. Het was immers toch best spannend hoe het zou zijn om Victor weer te zien na zoveel tijd. We hebben elkaar ontmoet in de zomer, op een plek waar altijd de zon scheen, het leven relatief makkelijk was en  vol afleiding zat. Deze week moeten we het met elkaar doen in de echte wereld – en dus is het fijn om te voelen dat het tussen ons nog steeds goed zit. Het is niet voor niets geweest dat we telefonisch contact zijn blijven onderhouden.

kale ruimte

In de bus naar Dundee hoop ik nog op een heel relaxte thuiskomst bij Victor, in zijn studentenappartement. De bittere kou van buiten kan namelijk prima gecompenseerd worden door een heerlijke open haard, romantisch kaarslicht of simpelweg een gezellige thuissfeer. Victor’s huis blijkt echter niets meer te zijn dan een kale ruimte, die hij deelt met een mede-student. Voorzien van weinig meer dan een schrale keuken, een tafel met twee stoelen en een bed voor ieder van hen, voelt het als allesbehalve een warm thuis. Had Skype op dat moment maar bestaan; dan had ik van tevoren kunnen weten waarin ik terecht zou komen. Ik begin me te beseffen dat ik deze Kerstweek iets te romantisch voorgesteld heb.

Victor’s ouders wonen in Nigeria. Victor zelf woont inmiddels al vier jaar in Schotland, maar is vanuit zijn opvoeding weinig luxe of gezelligheid gewend – en vindt dat ook duidelijk minder belangrijk dan ik. Zo bezien had ik hem beter een ticket cadeau kunnen doen naar Nederland, om daar heel gezellig Kerst te komen vieren met mijn familie erbij. Maar daarvoor is het inmiddels te laat – en dus moet ik het doen met wat er is. Het ergste vind ik misschien niet eens het gebrek aan gezelligheid. De kou in huis is vele malen erger, juist omdat ik zo weinig dikke kleding heb meegenomen. De kleine gaskachel die in de woonkamer krijgt de kamer maar nauwelijks warm; laat staan de rest van het appartement.

het rijk voor onszelf

Er zit niets anders op dan heel veel tijd onder de warme douche en in bed door te brengen – wat op zich geen straf is, aangezien we elkaar al maanden niet meer hebben gezien. Doordat Victor’s room mate bij zijn familie Kerst viert -en er de hele week dus niet is- hebben we bovendien eindelijk privacy – iets wat we tot nu toe nooit eerder hebben gehad. In het summer camp waar we werkten, sliepen we immers allebei met vijf anderen in een trailer. Dit keer hebben we het rijk voor onszelf – en dat is heerlijk.

De volgende dag hebben we niets gepland – en dus kunnen we eindeloos uitslapen. Mijn maag is inmiddels weer hersteld gelukkig. Tijd om wat lekker eten in huis te halen, want meer dan een zak corn flakes kan ik in zijn keukenkastjes niet ontdekken. De rest van de dag dwalen we door het (wederom bitterkoude) Dundee, een weinig inspirerende studentenstad nu alle studenten bij hun familie zitten en de stad bijna verlaten aanvoelt. Ik ben ervan overtuigd dat deze stad in de lente totaal anders aanvoelt en een tweede kans verdient. Maar nu word ik er niet warm of koud van. Of ja, toch eigenlijk wel koud. Want ook vandaag reikt het kwik een temperatuur van min twintig. WTF. Alsof het de normaalste zaak van de wereld is om bevroren neuzen, oren, handen en voeten te hebben. Ik begin Nederland weer te waarderen. Ons koude kikkerlandje is zo koud en slecht nog niet.

bont gezelschap

Die avond is het Kerstavond – ook in Schotland een avond die je in gezelschap van dierbaren doorbrengt. Omdat Victor’s ouders in Nigeria zitten en bijna al zijn vrienden bij hun eigen ouders zijn, moeten we het doen met de mensen die net als Victor wel in Dundee zijn gebleven; veelal mede-Nigerianen die hij kent van de universiteit. We zijn uitgenodigd voor het Kerstdiner bij een van hen. Ik trek mijn mooiste zwarte jurkje aan dat ik mee heb en heb oprecht zin in deze avond. Kom maar op met dat kerstgevoel, Rudolf the red nosed raindeer en alle andere corny kerstliedjes die daarbij horen.

Op een grote, neppe en flikkerende kerstboom na, die de gehele woonkamer in beslag neemt, is er echter weinig kerstgevoel te vinden in het huis waar we Kerstavond zullen vieren. Ik begin te beseffen dat Kerst gewoon een heel andere betekenis heeft voor hen dan voor mij – wellicht omdat ze pas een paar jaar geleden naar West-Europa zijn verhuisd. Victor en zijn vrienden zijn in voor een avondje zuipen en stuffed turkey eten. Dat dat van een plastic bordje gebeurt, zonder aan tafel te zitten, is voor hen dan weer totaal onbelangrijk. Ik krijg een (plastic) kroontje op mijn hoofd, pak een krukje en eet wat kalkoen van een (niet bijpassend) plastic wegwerpbordje, zonder er echt blij van te worden. Ik heb nooit eerder beseft dat ik stiekem best traditioneel ben opgevoed en (daardoor) waarde hecht aan de manier waarop ik gewend ben om Kerst te vieren: aan een mooi gedekte tafel, met zorgvuldig uitgezocht eten en serviesgoed dat de rest van het jaar in de kast blijft staan, omdat het te mooi is voor ‘normale’ dagen. Een echte eye-opener.

flikkerende kerstboom

Gelukkig weet ik me even later te ontdoen van mijn slechte gevoel. Ik ben nu eenmaal hier en de dingen gaan hier anders dan bij mij thuis in Nederland. So what? Als ik vanavond een leuke avond wil hebben, kan ik me hier maar beter overheen zetten en eruit halen wat er wél inzit – namelijk een leuke avond met hartstikke aardige mensen, die zo lief geweest zijn om ons uit te nodigen en mij hartstikke welkom doen voelen. Zitten pruimen op een krukje heeft geen enkele zin, daar heb ik alleen mezelf maar mee. Even later staan we te dansen op enorm slechte muziek, met kroontjes op ons hoofd en de flikkerende kerstboom als een soort discoverlichting op de achtergrond. En dat voelt eigenlijk best oké.

Na een superleuke nacht met veel teveel drank, vallen we allebei in een onrustige slaap – die de hele ochtend en middag voortduurt. Nou is er weinig om voor op te staan, want de kachel is opeens kapot en dus is het ijskoud in huis. Daarnaast hebben we voor vandaag maar weinig gepland. In tegenstelling tot Tweede Kerstdag, wordt de dag-na-kerst hier Boxing Day genoemd – net als in veel andere Engelstalige westerse landen. Deze dag heeft die naam gekregen, omdat (je raadt het nooit) de hele dag bokswedstrijden worden uitgezonden op televisie. Heel inspirerend – not. Ons dagje bijslapen is dan ook perfect getimed.

snel de kroeg in

Energised van zoveel extra slaap, besluiten we de dag na Boxing Day te gaan sightseeen in de tweede stad van Schotland, Glasgow. Ik ben gelukkig alweer bijna weer vergeten hoe koud ik het in Edinburgh had, een aantal dagen terug. Vandaag is het zo mogelijk nog kouder dan voorheen; met bijna dertig graden onder nul vriest het topje van mijn neus er al bijna af wanneer ik nog maar net buiten sta. Maar het is niet anders. Ik wil iets van Schotland zien en dus zal ik er iets voor over moeten hebben. In de bus er naartoe is het gelukkig warm; helemaal niet erg dat de bus er dus even over doet om in Glasgow te komen. Ik betrap mezelf erop dat ik bij het uitstappen alweer uitkijk naar het moment waarop ik vanavond weer zal instappen. Warmte is soms belangrijker dan het opdoen dan nieuwe ervaringen, zoals het ontdekken van een nieuwe stad.

Eenmaal buiten de bus, lopen we een paar uurtjes door de stad voordat we besluiten dat we de stad kunnen afvinken en de kroeg in duiken. Gelukkig heb je die in overvloed in Glasgow. Helaas lopen er ook heel veel verlopen types op straat, die wellicht iets teveel in de kroeg hebben gezeten in hun leven. Glasgow is duidelijk een stad met veel verslaafden. Maar eenmaal in een warme, bruine kroeg, zie je die niet meer – en is het gelijk duidelijk waarom er op dit tijdstip al zoveel mensen zitten. Die ontlopen net als wijzelf de ijzige kou, die buiten eigenlijk niet te harden is – zeker niet zonder dikke winterlaarzen. Ik heb mijn favoriete plek in Schotland gevonden.

onderkoelde situatie

De volgende dag is alweer mijn laatste dag in Schotland – en dus ook mijn laatste dag met Victor. Omdat ons dagje Edinburgh de eerste keer niet van de grond kwam, hebben we vandaag een herkansing. Het zou een mooie dag moeten zijn, waar we nog lang op kunnen teren wanneer we straks weer gescheiden van elkaar zijn. In een goed gesprek dat we samen hebben, kom ik er echter achter dat hij in de afgelopen maanden een ander vriendinnetje gehad heeft – waarvan hij tot nu toe aangaf dat het gewoon een goede vriendin was. Wat een domper na zo’n leuke week samen. Ik voel het bloed uit mijn hoofd wegtrekken en heb het opeens ijskoud – alsof ik gewoon weer buiten sta, in plaats van in een warm, gezellig restaurantje zit. Ik wil weg hier. De kou buiten voelt bij gebrek aan een arm om me heen echter nog veel kouder dan voorheen. Wat moet ik nu? In mijn eentje de trein nemen naar het vliegveld  en Victor hier laten zitten? Of moet ik het hem vergeven en onze ruzie bijleggen – zodat ik met een warm gevoel terug kan vliegen naar Nederland?

Ik kies uiteindelijk voor het laatste. Ik wil niet vertrekken met ruzie en kan het niet aan om weg te lopen zonder gedag te zeggen. Onderkoeld is de situatie echter wel tussen ons – net als de weersituatie buiten. Op dat moment kan ik het nog niet aan om mijn relatie te verbreken, maar doe dat een maand later alsnog. Echter wél vanuit mijn gezellige, warme huisje in Nederland, met de lente voor de deur. Kom maar op met die zon!