laos – opiumzucht

reisverhaal in laos – 2003

Laos is één van mijn favoriete landen in Zuid Oost Azië. Het land gaat echter gebukt onder een groot aantal opiumverslaafden, met name onder boeren in de afgelegen delen van het land – die opium als culturele ervaring aanbieden aan toeristen en vervolgens zelf verslaafd raken. Laos is na Afghanistan en Myanmar het derde land ter wereld als het gaat om de productie van opium – het hoofdbestandsdeel van heroïne en verslavende pijnstillers als Oxycotin. Het roken van opium in Laos voelt onder backpackers als een vrij normale en bijna culturele ervaring – net als cocaïne snuiven in Colombia. Pas wanneer ik mijn kamergenoot compleet van de wereld aantref na twaalf uur spacen, besef ik wat opium écht met je doet. Eén ding is zeker: dit heeft niets te maken met een culturele ervaring. Zelfs niet in de verste verte.

drijvende lijken

Ik begin mijn trip door Laos met een speedbootrit vanaf noordelijk Thailand naar Luang Prabang. De slow boat doet er maar liefst twee dagen over om dezelfde oversteek te maken – en dus kies ik voor de snelle versie, ook al schijnt die wel wat risico’s met zich mee te dragen. Verhalen over drijvende lijken in het water weerhouden me er niet van om een bootticket te kopen. Met een reddingsvest en zwemdiploma A en B gaat mij dat immers niet overkomen, zo besluit ik.

Gelukkig ben ik niet alleen: met zijn zessen proppen we ons in een heel klein, langwerpig bootje. Erachter hangt een gigantische motor. We krijgen gelukkig oordopjes in, zodat we bij aankomst niet doof zijn. Ik zit helemaal voorin en mijn buurvrouw stapt na tien minuten al uit, dus heb ik uiteindelijk de best seat in da house.

De speedboot raast in vijf uur tijd met een snelheid van tachtig kilometer per uur de Mekong-rivier af, van Huan Xai naar Luang Prabang. Ik zit vijf uur met een dikke glimlach op mijn gezicht,. Onderweg passeren we wilde olifanten, prachtige landschappen en ontelbaar veel huisjes langs de rivier. In de morgen is het superkoud, maar tijdens de lunch laat ik me goed doorwarmen zodat ik het ’s middags prima heb.

opium kopen

Veel te snel naar mijn zin zijn we al in Luang Prabang. Eenmaal aan wal spot ik al snel een ander meisje, dat net als ik op zoek is naar een guesthouse. Ik spreek haar aan en we besluiten samen een kamer te delen. Ze heet Christine, komt uit de VS, woont in Parijs, heeft hippie-ouders uit Bangkok en heel interessante verhalen. Ze is typisch iemand die ik in Nederland nooit ontmoet had – zoals zo vaak het geval is met mensen die ik ontmoet terwijl ik alleen op reis ben. Eenmaal in onze kamer, vertelt ze dat ze van plan is om morgen opium te kopen. Dat wordt hier bijna gezien als een lokale specialiteit – net als het drinken van een Beer Lao.

Opium werd in Laos traditioneel gebruikt voor pijnverlichting, bij gebrek aan moderne medicijnen. Daarnaast was het bij etnische minderheden tot voor kort vrij normaal om opium te gebruiken bij sociale bijeenkomsten. Het doorbreken van die gewoonte is moeilijk gebleken. Dat veel toeristen in die afgelegen gebieden naar een opium den gaan om daar high te worden, is dan ook wellicht niet zo vreemd. Dat ze daarbij hun gids of landeigenaar verslaafd maken, is een minder prettige bijkomstigheid.

In de loop der jaren zijn er in Laos steeds meer opiumgebruikers bij gekomen. Accurate cijfers over de hoeveelheid gebruikers zijn er niet; veel verslaafden bevinden zich in de afgelegen gebieden van Laos en zijn in schattingen niet eens meegeteld. Op het moment dat ik in Laos ben, zijn dat er hoe dan ook vele malen minder dan in de huidige samenleving – en zien wij opium (daarom?) nog als iets vrij onschuldigs. Ik heb zelf niet de behoefte om het te gebruiken of ernaar op zoek te gaan. Maar als Christine dat wel wil, moet ze dat lekker doen – zo is mijn gedachte.

genept

Bij gebrek aan een opium den, besluit ze het spul gewoon op straat te kopen en thuis te roken. Maar tot het zo ver is, gaan we eerst lekker slapen. Lang duurt dat niet, want de hanen en buren gunnen ons weinig rust. En dat is misschien maar goed ook, want Luang Prabang is een relaxed feel good–stadje waar het heerlijk is om te slenteren, boekjes te lezen, terrasjes te pakken en heerlijk te eten. Laos is een voormalige Franse kolonie en de Franse invloed is hier nog steeds voelbaar: in de baguettes, de koloniale huizen en de vele Fransen die hier rondlopen. Met alle lekkere (Franse) bakkerijen en fantastische brownies kun je hier maar beter niet op dieet zijn.

‘s Avonds gaat Christine op zoek naar een opiumdealer op straat. Het duurt niet lang voordat ze er een te pakken heeft die haar aanspreekt. Christine ontpopt zich als een redelijke junk en is meer dan eager om iets te scoren. Voor mij blijft het iets dat heel ver van me af staat. Ik associeer opium toch teveel met heel verslavende pijnstillers en hard drugs als Oxycotin en heroïne, echt niet mijn ding. Maar misschien heb ik het mis? Eenmaal thuis, gaat ze er rustig voor zitten en probeert het spul in een sigaret te stoppen, zodat ze het kan roken. Het zwarte spul stinkt echter naar diesel en blijkt (afgaande op het effect) geen opium te zijn. Christine is duidelijk genept op straat.

ver weg

Ter compensatie gaan we dan maar even de kroeg in. Dat kan hier maar tot half twaalf, want om die tijd sluit alles in Laos. Op de terugweg worden we weer belaagd voor opium – en dus hapt Christine toe. Dit keer krijgt ze wél opium mee. Eenmaal thuis, herhaalt ze de procedure die ze gisteren heeft uitgevoerd en rookt het in een sigaret. Het veroorzaakt een kleine roes, net als bij een joint. Niet heel heftig, ook niet heel bijzonder, aldus Christine – en dus al met al zeker niet wat ze ervan verwacht of gehoopt had. Bovendien is onze donkere kamer niet echt geschikt voor dit soort dingen. Mijn nieuwsgierigheid zou hiermee gestild zijn. Je hebt het geprobeerd, het was niks, case closed.

Zo niet voor Christine. Als ik de volgende morgen wakker word, heeft ze net een stuk opium gegeten. Op haar nuchtere maag, nota bene. Haar eerste vraag is of ik ook wil. Ik sla beleefd af: ik wil genieten van mijn dag en niet half bewusteloos in deze donkere kamer liggen. Want aan Christine te zien is dat wel waarop ik me moet voorbereiden als ik opium zou eten op mijn nuchtere maag.

in haar eigen wereld

Wanneer ik halverwege de dag de deur uit ga, is ze nog steeds ver weg in haar eigen wereldje – en ziet ze er opeens uit als een echte heroïnejunk. Zij liever dan ik, concludeer ik al snel. Dit heeft niets meer te maken met een partydrug, noch met iets om een extra leuke tijd te hebben. Die extra leuke tijd kan ik beter gaan zoeken in andere dingen, zoals de mooie waterval die hier in de buurt te vinden is. Om er te komen, neem ik een tuk tuk – waar nog vier mensen in zitten. Die vinden het niet erg als ik me bij hen aansluit – en dus heb ik uiteindelijk een hele leuke dag met bijzonder leuke en gevarieerde mensen, die allemaal alleen op reis zijn.

Eenmaal terug in mijn donkere kamer, ligt daar nog altijd een spacende Christine op bed. Zij is inmiddels voor een deel terug op aarde na haar opiumtrip, maar voelt zich heel misselijk en hangt al de hele avond boven het toilet. Ik zou op dat moment niet kunnen vermoeden dat ze in het dagelijkse leven een topmodel is, dat net terug is van een paar modelopdrachten in Japen – zoals ze de dag erna opbiecht. Als dit het gezicht van opium is, dan laat ik dat toch echt liever naast me liggen. En dat is misschien maar beter ook.