vietnam & china – authentiek dierenleed

reisavontuur in china & vietnam – 2011 & 2001

De wereld zit helaas vol onverwacht dierenleed. Ik kan daar als westerling moralistisch over doen, maar dat zou hypocriet zijn. Ik eet immers zelf ook vlees en de leefomstandigheden van dieren in de westerse wereld zijn minstens zo vreselijk als die in armere landen. Gelukkig hebben we daarbij wél de mogelijkheid om voor biologisch vlees of scharrelvlees te kiezen. Mensen in armere landen hebben die keuze niet. Zij zijn allang blij als ze het zich kunnen veroorloven om vlees te eten. Ook al komt dat vlees soms van heel zielige diertjes, die zich al dagen niet kunnen bewegen of amper adem kunnen halen. Of van schattige puppy’s, die dagenlang worden uitgehongerd voordat hen de kop wordt ingeslagen of ze levend verbrand worden.

varken onder snelbinders

Vietnam is typisch zo’n land waar ik het dierenleed eigenlijk niet verwacht. De bevolking is er voor mijn gevoel in grote mate boeddhistisch en voor zover ik kan inschatten behoorlijk vriendelijk. De eerste keer dat ik geschokt ben over de manier waarop locals er met hun dieren omgaan, is wanneer ik met de bus onderweg ben naar de noordelijke bergregio van Vietnam. Tijdens een korte pauze zie ik een levend varken, dat op de brommer gebonden wordt met snelbinders. Het arme beest begint te schreeuwen op het moment dat de snelbinders strakker worden aangetrokken. Hij heeft natuurlijk prima door dat  zijn laatste uur geslagen heeft.

Ik moet me beheersen om niet naar de brommerrijder af te stappen en het varken te bevrijden uit zijn benarde positie. Ik houd mezelf voor dat het dier waarschijnlijk verder een prima leven heeft gehad, vol modderpoeltjes en bewegingsvrijheid. Zijn levenseinde mag dan akelig en stressvol zijn, zijn leven zelf was waarschijnlijk beter dan de dieren die in Nederland in de bioindustrie of massastallen gehouden worden.

botte bijlmethode

Een paar dagen later zijn we in het bergdorp Bac Ha, waar ik op zoek ben naar de markt om er fruit te kopen. Het blijkt echter een veemarkt te zijn, waar niet alleen varkens, koeien en kippen verkocht worden voor de slacht, maar ook kleine biggetjes en puppy’s. Alle dieren weten dondergoed wat er met hen staat te gebeuren. De puppy’s piepen of zitten apathisch met hun staartje tussen de benen; de varkens en biggetjes gillen het juist uit van frustratie. Het lijkt de Vietnamezen zelf niet te deren: twee meter verderop zitten ze lekker te eten.

In de buurt van Ho Chi Minh City, de grootste stad van Vietnam, kom ik op een markt een zelfde soort situatie tegen. Kippen zitten er op elkaar geprakt in een afgesloten rieten mand, zonder enige bewegingsruimte en net voldoende zuurstof om niet te stikken. Ernaast staat een kraam met vissen, die op een bord liggen met een dun laagje water erin – precies voldoende om hen niet te laten stikken maar ongetwijfeld onvoldoende om met een lekker gevoel adem te halen.  Verder zijn er kikkers die met zijn allen op elkaar gekwakt zijn en met hun poten aan elkaar vastgebonden zitten. Levende vogels hangen er  op hun kop en met hun poten (of slechts eentje) vastgebonden aan een stokje. Waarom, in godsnaam? Als je dan toch een dierenleven neemt, waarom behandel je dat dier van tevoren dan niet met respect?

gemarineerde hondjes

Waar je ook loopt op de markt, overal overstemt het gekrijs van varkens, die uit hun benarde hokjes getrokken worden en daarna met hun poten aan elkaar gebonden vervoerd worden. Ik kan de markt, die van dierenmishandeling aan elkaar hangt, echt niet aanzien. Even later hoor ik dat dit soort markten nog maar het topje van de ijsberg zijn. In grote slachthuizen wordt nog veel heftiger met dieren omgegaan. Zo worden koeien in Vietnam tijdens de slacht  letterlijk met een botte bijl op hun hoofd ingehakt. Ik word er onpasselijk, maar ook boos van. Ik dacht dat dit een boeddhistisch land was, waar dieren met respect behandeld dienen te worden? Dat laatste blijkt bij navraag tegen te vallen. Slechts zestien procent van alle Vietnamezen is boeddhistisch – en dus kan dat weleens een reden zijn dat er toch minder fijn met dieren wordt omgesprongen dan ik van tevoren had verwacht.

Een paar dagen later hebben we net lekker gegeten in een Vietnamees wegrestaurantje, wanneer we bij vertrek een hele rij met gemarineerde hondjes zien hangen aan een vleeshaak. Ook al kent een hond echt niet meer gevoel dan een koe of een varken, het voelt onnatuurlijk om een puppy op te eten – en dus ben ik blij dat we alleen rijst met groenten op hebben en niet stiekem Rakker op hebben zitten eten. Het blijkt dat veel Vietnamezen honden niet alleen als gezellig huisdier zien, maar ook als een lekkernij. Ieder jaar worden er in het land vijf miljoen hondjes geslacht om op te eten. Alleen in China worden er meer honden verorberd. Zo’n twintig miljoen per jaar om precies te zijn.

levend verbranden

Van die twintig miljoen worden er 10.000 in één week en in één stad afgeslacht en opgegeten, namelijk tijdens het hondenvleesfestival van Yulin, een stad in het zuiden van China. Dat zou nog niet zo vreselijk zijn, als de honden tot die tijd normaal behandeld zouden worden en een korte, pijnloze dood zouden sterven. Dat is helaas niet het geval. Omdat men denkt dat het vlees er lekkerder op wordt naarmate de honden meer geleden hebben, krijgen zij dagenlang geen eten of drinken en worden zij soms levend gekookt. Wat een hel. Alle massale mondiale protesten ten spijt is het nog altijd niet gelukt om dit festival te verbieden. Het zegt iets over Chinezen, maar ook over de mate waarin men belang hecht aan dit soort culturele tradities vol dierenleed.

Het eten van hondenvlees kent in Vietnam een evenlange traditie als in China. Inmiddels is het een zeer populair gerecht tijdens vrimibo’s, familiebijeenkomsten en speciale gelegenheden. Er geldt bovendien dezelfde kromme theorie als in China als het gaat om dierenleed. Net als de Chinezen denken veel Vietnamezen namelijk dat het vlees lekkerder is naarmate het dier meer geleden heeft voordat het sterft. Dit verklaart waarschijnlijk de brute manier waarop niet alleen rundvee, maar ook honden in Vietnam worden gedood. Meestal worden zij doodgeknuppeld met een zware metalen pijp (wat vaak zo’n tien tot twaalf slagen kost), met een groot mes in de borst gestoken of levend verbrand. Dat pijnlijke lot ondergaan dus alleen al in dit land vijf miljoen honden per jaar. Wow. Authentiek dierenleed noem je dat waarschijnlijk.

discrepantie

Eenmaal terug in hoofdstad Hanoi, passeer ik in de lommerrijke straten van de wijk Cau Giay een van de beroemdste restaurants van de stad, Quan Thit Cho Chieu Hoa. Het restaurant heeft maar één ding op het menu staan en dat is (je raadt het al) hond – in alle mogelijke variaties en bereidingswijzen. Zo is er een hondenstoofpot, warm geserveerd in een soep van bloed. Een andere bestseller is de gebarbecuede hond, met citroengras en gember. En wat dacht je van gestoomde hond met garnalenpastasaus of hondensaté, gemarineerd in chili en koriander? Als snack zijn er hondendarmen, die als een soort worst in dunne plakjes wordt gesneden. Tja.

Ik zou deze fascinatie voor hondenvlees nog volledig kunnen snappen, ware het niet dat er in Vietnam ook veel locals zijn die honden houden als huisdier – en dat dier dus net zo zien als wijzelf. Het één sluit echter het ander niet uit in Vietnam: je kunt rustig een hondenpastijtje met basilicum verorberen en later die avond weer terug naar huis gaan, waar je hond braaf op je wacht. Er wordt gezegd dat hondenvlees de mannelijkheid van een man verhoogt, het bloed verwarmt op koude winternachten en medicinale werking heeft. Het wordt beschouwd als een eiwitrijk en gezond alternatief voor het varkens-, kippen- en rundvlees dat de Vietnamezen elke dag consumeren. Tegelijkertijd is het voor restauranteigenaars een interessant gerecht om te verkopen: het is duurder dan varkensvlees en kan worden verkocht voor zo’n dertig euro per gerecht in high-end restaurants.

hondenontvoering

Omdat de vraag naar hondenvlees groot is en hondenvlees veel oplevert, gaan locals steeds verder in het stelen van honden en doorverkopen ervan aan ‘slachthuizen’. Sterker nog: er is inmiddels zelfs een enorme zwarte handel gaande vanaf Thailand, waar elk jaar 300.000 honden worden ontvoerd op straat. Verpakt in strakke metalen kooien drijven de honden over de Mekongrivier naar Laos, om vervolgens honderden kilometers vervoerd te worden naar Vietnam. Ze leggen dit hele traject dagenlang af zonder voedsel of water, om vervolgens in Vietnamese slachthuizen direct te worden afgeslacht op brute wijze.

Uiteraard hebben we in het westen ook walgelijke dierenmishandelingen die geschaard worden onder de noemer ‘cultuur’. Zo kent Spanje een traditie van stierenvechten, die al eeuwenlang tot ongekend dierenleed leidt. Denemarken heeft de walgelijke gewoonte om  tijdens het zogeheten ‘grindadrap’-seizoen duizenden dolfijnen af te slachten op barbaarse wijze. Hetzelfde geldt voor Japanners, die tussen september en mei in de kustplaats Taiji duizenden dolfijnen in een baai lokken. De mooiste exemplaren worden eruit gevist om te verkopen aan dierentuinen; de rest wordt op brute wijze gedood. De beesten spartelen in hun eigen bloed; het duurt soms wel een half uur voordat de dolfijnen dood zijn. 

 westers dierenleed

In Canada worden tenslotte ieder jaar ruim driehonderdduizend babyzeehondjes doodgeknuppeld. Ja je leest het goed: 300.000 zeehondjes. Een bizar aantal, zeker gezien het feit dat de afslachting  slechts een paar weken tijd in beslag neemt. Zelf gaan we als land echter ook zeker niet vrijuit. We stoppen kippen in een kooitje als een soort levende broedmachine, zonder dat ze zich ooit kunnen bewegen. Kalveren worden vlak na de geboorte weggehaald bij hun moeder om hetzelfde lot te ondergaan. Varkens zien en ruiken nooit de modder waar ze zo gek op zijn.

Kippen worden in slechts zes weken tijd zó vetgemest, dat ze door hun eigen poten zakken en overal pijn hebben.  Veel koeien gaan nooit naar buiten en spenderen het grootste deel van hun leven aan een melkmachine, in een schuur zonder daglicht. Maar het dierenleed in Nederland houdt niet op bij de intensieve veeteelt. Nederlandse honden worden vlak voor de zomervakantie door hun baasjes en masse vastgebonden aan een boom en achtergelaten in het bos. Anderen sterven in een bloedhete auto een verstikkende dood, doordat hun baasje hen vergeten is uit de auto te halen.

dierenleed xl in nl

Het is dus eigenlijk geen verrassing dat Nederland zelf ook te zijn opgenomen op een mondiale lijst van landen waar dierenleed op grote schaal voorkomt, samen met nog veertien andere landen. Vietnam komt op die lijst pas in een lagere, minder heftige ranking terug – waarschijnlijk doordat er geen massale bio-industrie plaatsvindt en de schaal waarop het dierenleed plaatsvindt in Vietnam daardoor in de ogen van onderzoekers relatief beperkt is. Honden planten zich op straat in volle vrijheid massaal zelf voort, zonder dat daar een bio-industrie aan te pas komt.

Dat Nederland als enige EU-land in die lijst terugkomt, doet me wel schrikken. Hetzelfde geldt voor de redenen  die eraan ten grondslag liggen. Dat zijn namelijk niet bovengenoemde misstanden, die bij de gewone burger algemeen bekend zijn. Blijkbaar is er nog veel meer dierenleed in ons eigen land waar ik totaal geen weet van heb. Zo is er de jaarlijkse inbeslagname van 6.000 verwaarloosde dieren bij handelaren, het onverdoofd onthoornen van 600.000 stiertjes en afschieten van 200.000 ganzen op jaarbasis. Verder worden er jaarlijks miljoenen pasgeboren haantjes (levend!) door de versnipperaar gegooid en wordt er op grote schaal gehandeld in beschermde vogelsoorten, zoals uilen en ooievaars.

illegaal fokken

Ook zijn er wantoestanden op Nederlandse kinderboerderijen en dierenparken gemeld bij de politie of dierenbescherming. Tenslotte worden er in Nederland op websites als Marktplaats blijkbaar heel veel (illegaal gefokte) dieren verhandeld, die voornamelijk afkomstig zijn uit het Oostblok – waarvan onduidelijk is hoe ze gefokt zijn en dus wat voor leven ze hebben gehad tot dusver. Ter vergelijking: eenzelfde soort (niet-Nederlandse) website als Ebay heeft enkele jaren terug al besloten dat daar geen levende dieren meer aangeboden mogen worden. Zo niet ons Nederlandse Marktplaats.

Ik schrik pas echt wanneer ik zie welke andere landen in de lijst staan – en die dus blijkbaar min of meer vergelijkbaar zijn in termen van dierenleed. Op de lijst wordt Nederland in één adem genoemd samen met China, Turkije, Japan en Oekraïne – stuk voor stuk landen met een vreselijke reputatie als het gaat om dierenwelzijn. Er blijkt zelfs een tweede land uit het Koninkrijk der Nederlanden op de lijst te staan, namelijk Aruba.

werk aan de winkel

De enige ‘maar’ die ik kan bedenken als verdediging, is dat we als land mede zo hoog op de lijst staan door de beschikbaarheid van tal van rapporten over dierenwelzijn van vele organisaties. Van veel landen zijn die rapporten nooit gemaakt; organisaties die het dierenwelzijn in die landen monitoren zijn er in dat geval al helemaal niet. Het blijft dus een subjectieve lijst. Maar toch. Ghandi zei ooit: ‘de beschaving van een volk is te meten aan de mate van respect waarmee ze met hun dieren omgaan’. En zo is het maar net. Er is nog veel werk aan de winkel. Ver van ons bed in Vietnam en China. Maar óók in ons eigen straatje en bij ons om de hoek, in Denemarken en Spanje.