roemenië – met paard en wagen

reisverhaal in roemenië – 2013

Roemenië is een land met vele gezichten. Sterker nog: binnen één en hetzelfde land kun je je in tien verschillende sferen en tijdperken wanen, afhankelijk van de plek waar je je bevindt. Van prachtige pittoreske middeleeuwse stadjes in Transsylvanië, tot relaxte hippie hang outs aan de kust en de moderne metropool Boekarest: dit land heeft het allemaal. De Roemeense regio die me echter het meest bij blijft, is Maramures. In deze noordelijke regio van Roemenië is de tijd letterlijk stil blijven staan door de eeuwen heen. Niks geen industrialisatie: men verplaatst zich er met paard en wagen en het land wordt bewerkt met schoppen en schoffels. Terwijl omringende landen als Albanië en Macedonië me verbazen omdat modernisering er op grote schaal al is doorgevoerd, staat Maramures waar het twee eeuwen terug ongetwijfeld ook stond. En dat is best bijzonder voor een EU-land op anderhalve dag rijden van Nederland.

terug in de tijd

Sigheti Maramures ligt in het noorden van Roemenië, tegen de Oekraïense grens. Op de dag dat we de grens met Roemenië oversteken vanaf Hongarije, zwem ik ‘s ochtends nog in een mooi en hypermodern zwembad. Tijdens de autorit naar Maramures lijk ik terug in de tijd te reizen. Auto’s maken plaats voor paard en wagens. Tractors op het land maken plaats voor koeien met een ploeg en oude vrouwtjes met emmers en een schop in hun hand. Dit lijken vooralsnog de meest belangrijke tools om het land mee te bewerken.

Deze regio is de laatste in heel Europa waar industrialisering nog niet heeft plaatsgevonden. De auto’s die er rijden, zijn over het algemeen niet van locals. Die hebben vrijwel zonder uitzondering alleen een paard en wagen om zich te verplaatsen. Op het land wordt alleen met de hand, schep en ploeg gewerkt. Door tieners, maar ook door zeventig- en tachtigplussers. Sterker nog: het zijn met name oude bokjes die we het land zien bewerken en met emmers, harken en schoffels langs de kant van de weg zien lopen aan het einde van de dag.

ritme van de natuur

De tijd heeft hier echt stilgestaan. Voor de wereld om hen heen geldt dat niet. Zo rijden er toeristen rond met hun auto, die verblijven in hotels waar draadloos internet wordt aangeboden en pinnen bij banken met moderne pinautomaten. Bovendien heeft iedereen hier wél een mobiele telefoon, waardoor jongeren echt wel weten wat er in de rest van de wereld (en hun eigen land) te koop is. Ik kan me dan ook niet voorstellen dat deze regio er over twintig jaar nog hetzelfde uit zal zien. Zeker niet als alle oude besjes dood zijn en de jonge generatie Roemenen hier opgegroeid is met mobiele telefoons, internet en rondrijdende toeristen.

Tegelijkertijd is het fantastisch om te zien en ervaren dat dat nu nog niet zo is. De levenswijze hier is sinds de derde eeuw na Christus onveranderd gebleven, begrijp ik uit de verhalen van locals. Open velden waarin hard gewerkt wordt, worden in deze regio afgewisseld met traditionele dorpen die gevuld zijn met houten huizen, grote vierkante sierpoorten en hooischuren waar zelfgemaakte gereedschappen tegen de muur staan. Maramures voelt als de enige plek in heel Europa waar het ritme van de natuur nog domineert en waar vaardigheden nodig zijn die elders verloren zijn gegaan.

jong blijven door te werken

Er staan hier veel fruitbomen, waaronder peren en pruimen die gebruikt worden voor het maken van cognac. Veel vrouwen spinnen hier nog wol met ouderwetse spinnewiel. Het voelt als een open lucht-museum. Sommige delen van het leven hier zijn daadwerkelijk onveranderd gebleven sinds de middeleeuwen.

Locals hier blijven jong door te werken, aldus de local die we spreken. Ze trekken zich niet terug en kijken geen televisie, zoals mensen in andere eerste, tweede en derde wereldlanden wel doen. Tegen al mijn verwachtingen in vinden de locals in Maramures het prima dat ik foto’s maak. Sterker nog: ze poseren geheel vrijwillig voor mijn lens en zwaaien enthousiast wanneer we langsrijden en onze hand opsteken. Het toerisme levert in hun ogen duidelijk iets positiefs op. Ik hoop dat ze dat over twintig jaar nog steeds zo zien.

een ander gezicht

Naast alle authentieke elementen in het dorp die doen vermoeden dat er sinds de Middeleeuwen echt niets veranderd is, zie je in de dorpen als je goed kijkt ook her en der een ander gezicht. Eén met foeilelijke  huizenblokken, even lelijke balkons en goedkoop uitziende PVC-raamkozijnen. Maramures is volgens sommige locals de laatste jaren al erg veranderd. Voormalige inwoners zijn naar het buitenland vertrokken en hebben daar geld verdiend, waarmee ze nu nieuwe huizen bouwen in Maramures met moderne materialen en bouwstijlen.

Andere locals beseffen juist dáárdoor dat zij het oude en traditionele karakter van de regio moeten waarderen. Zo herbouwt een local die we spreken het huis van zijn grootvader met respect voor het authentieke karakter van Maramures. Hij behoudt daarbij zoveel mogelijk traditionele elementen en wil dat het huis er precies zo uitziet als een eeuw geleden.

krappe eenbaanswegen

Onze volgende bestemming ligt op maar 180 kilometer afstand van Maramures. Het kost volgens Google Maps maar liefst vier uur om er te komen; de route er naartoe leidt ons door honderd kleine dorpjes en stadjes. Om de paar kilometer legt een wegopbreking het doorrijdend verkeer plat met een krappe eenbaansweg met eenrichtingsverkeer (en dus stoplichten), zodat we er uiteindelijk bijna zes uur over doen in plaats van vier. Maar je hoort me niet klagen. Met een paard en wagen had ik er nog stukken langer over gedaan. En een auto is na vandaag toch net iets minder vanzelfsprekend dan voorheen.