ghana & egypte – communicatieve obstakels

reisavontuur in ghana & egypte – 2020

Communicatie is duidelijk niet de beste kant van Egypt Airlines, zo ondervinden we op onze tenenkrommende vlucht van Luxor naar Caïro in de winter van 2020. Vol goede moed staan we een dag later op de luchthaven voor onze vlucht van Caïro naar Accra, de hoofdstad van Ghana. Dit is immers een nieuwe dag – en dus een nieuwe ronde met nieuwe kansen. Bovendien hebben we net onze tweede bijna-doodervaring in Caïro overleefd. We zijn dan ook in de gloria wanneer we om zes uur ’s ochtends heelhuids arriveren op de luchthaven. Weten wij veel dat dit pas het begin is van alle ellende.

andere aanpak

Eigenlijk begint dit verhaal dus al een dag eerder, wanneer we om vier uur ’s nachts opstaan om het vliegtuig te nemen van Luxor naar Caïro. De vorige keer dat ik Egypte bezocht, zo’n twintig jaar geleden, deed ik deze reis per trein en met een vriendin in plaats van met mijn vriend en kind. Die treinreis was geen succes. Toen we na veertien uur (in plaats van tien uur) arriveerden op het treinstation van Caïro, stonden we bijna twee uur te wachten op een taxi, omdat niemand ons – twee blanke, westerse meisjes – wilde meenemen. Vervolgens kreeg de taxichauffeur die ons uiteindelijk wél meenam een ongeluk op een vijfbaans snelweg, in het hart van de (toch al zeer chaotische) hoofdstad. Deze dag eindigde uiteindelijk met een kwade taxichauffeur, die ons anderhalf uur lang opsloot in de taxi en wilde afpersen door ons te droppen in een levensgevaarlijk deel van de stad.

Niet echt een happy thought, de gedachte aan die dag. En dus besluit ik het dit keer anders aan te pakken en te vliegen tussen deze twee steden. Dat is weliswaar een stuk duurder, maar ook veel relaxter en sneller. De vlucht is bovendien ‘on time’ volgens alle borden, dus dat is mooi. Dat de luchthaven van Caïro op dat moment allang gesloten is voor al het vluchtverkeer wordt niet gecommuniceerd; dat onze vlucht daardoor absoluut niet ‘on time’ zal vertrekken evenmin. Met nog ruim een uur te gaan voor vertrek nemen we dan ook plaats bij de gate. Happy thoughts all around dit keer.

onduidelijkheid

Het vliegtuig vóór ons vertrekt perfect op tijd,  wat doet vermoeden dat die van ons dat vast ook wel zal doen. Nog altijd geeft het bordje aan dat het vliegtuig ‘on time’ is. Dat die melding helemaal niets betekent in Egypte beseffen we pas wanneer het half acht is – de tijd waarop we hadden moeten vertrekken – en er nog niet eens een steward staat om het boardingproces te starten. Laat staan dat er een bus staat om ons naar het vliegtuig te brengen. Een half uur later staat die bus er wel, maar zijn de stewards in geen velden of wegen te bekennen.  Nog altijd wordt er niets gecommuniceerd over een vertraging, zoals je zou verwachten in zo’n geval. Het is voor ons dan ook volstrekt onduidelijk waarom onze vlucht niet vetrekt.

Ik trek een official aan zijn jasje om verhaal te halen. Hij geeft aan dat de luchthaven van Caïro momenteel gesloten is. Waarom is volledig onduidelijk. Van een andere official hoor ik even later dat er in Caïro teveel mist hangt en vliegtuigen daarom sinds vijf uur vanmorgen niet kunnen vertrekken of landen. Het is volgens hem volstrekt onduidelijk wanneer het zicht goed genoeg is om de airport weer te openen en vliegtuigen te laten landen. Maar als er iets gaande is in Caïro sinds vijf uur vanmorgen, waarom is het vorige vliegtuig om zeven uur dan wél op tijd vertrokken? De beste man kan mijn vraag niet beantwoorden. Dat vliegtuig heeft in dat geval óók moeten uitwijken naar een ander vliegveld. Maar zeker weten doet hij dat niet.

mistig

De goede man vindt mij duidelijk een lastpak en loopt snel weg. Het voelt bizar dat de twee belangrijkste vliegvelden van Egypte zo slecht communiceren met elkaar. De boodschap ik echter duidelijk: tot het zicht verbeterd is in Caïro blijven we aan de grond staan in Luxor en dat kan best de hele dag nog duren. Ik krijg bijna een hartverzakking. We zijn immers maar één dag in Caïro omdat er de komende dagen geen vervolgvluchten naar Ghana gaan, onze eindbestemming van deze vakantie. Voor hetzelfde geld gaat deze vertraging nog heel lang duren en zijn we voor niets naar Egypte gevlogen.

De vraag is vooral of het alleen gaat om mist of om een combinatie met heftige smog. De laatste optie lijkt plausibel, gezien het extreme inwonersaantal van Caïro en de enorme bijbehorende luchtvervuiling. Als het vliegveld de hele ochtend gesloten blijft, dan moeten we vanmiddag alsnog een trein zien te regelen richting Caïro, zodat we in ieder geval op tijd zijn voor onze vlucht naar Ghana die morgenochtend vroeg vertrekt. De vraag is dan of er überhaupt vanmiddag nog wel een trein vertrekt. Ik kan niets anders doen dan duimen draaien en hopen dat we snel uitsluitsel krijgen.

fingers crossed

Een uur later trek ik dezelfde man nog een keer aan zijn jasje. Er is nog altijd niets omgeroepen; iedereen wacht lijdzaam af tot er iets duidelijk wordt. Dat laatste is helaas niet mijn ding – en dus wil ik weten of hij al meer informatie heeft. De beste man geeft aan over tien minuten meer te weten. Als ik nú informatie wil, moet ik naar de incheckbalie van Egypt Air teruglopen. Zo gezegd, zo gedaan, maar ook bij de incheckbalie kan niemand me vertellen wat de status is van onze vlucht. Het lijkt er ook niet op dat het iemand echt interesseert. Ze hebben duidelijk vaker met dit probleem te maken gehad.

Ik loop terug naar de gate, ga weer langs de bagage controle en geef aan dat Egypt Air ook van niets weet. De goede man geeft aan over een half uur te gaan bellen met de luchthaven in Caïro; dan weet hij meer. Helaas komt er ook dan geen nieuws – en dus ga ik voor de derde keer naar de balie toe om verhaal te halen. Gelukkig is hij het dan zo zat dat ik op zijn nek zit dat hij daarna alsnog de telefoon pakt om informatie in te winnen. Even later komt hij terug met goed nieuws: de airport van Caïro is weer open en we gaan over twee minuten boarden. Inshallah. Mijn hart maakt een sprongetje. We gaan hoe dan ook niet weg uit Egypte zonder de piramides gezien te hebben! Ik ben nog nooit zo blij geweest met een urenlange vertraging.

allesbehalve conventioneel

Even later zitten we inderdaad in het vliegtuig, waar ik de tijd van mijn leven heb met het staren naar de woestijn vanuit de lucht. Elke paar seconden is het uitzicht anders. Ik heb de woestijn nog nooit in zoveel vormen langs zien komen; het lijkt wel een langgerekt abstract kunstwerk. De enige stad die ik vanuit de lucht langs zie komen (buiten Caïro), ziet er van een afstand uit als één grote zandbak. De plattegrond van de stad bestaat uit uniforme, saai uitziende huizen, met ertussen een weg en een fabriek. Wat immens treurig als dit je leven is. Een uur later arriveren we in Caïro, weer een uur later staan we in Gizeh met uitzicht op de piramides. Mission accomplished.

Nog geen etmaal later staan we opnieuw op het vliegveld van Caïro, dit keer om door te vliegen naar Ghana. Na een allesbehalve conventionele taxirit naar het vliegveld die ochtend, waarbij we spookrijdend en achteruitrijdend de snelweg hebben ervaren met een zicht van minder dan vijf meter, zijn we in de gloria wanneer we uitstappen bij de vertrekterminal. We zijn er nog! Tien bagagecontroles en twintig paspoortcontroles verder zijn we eindelijk bij onze gate. Beveiliging moet absoluut serieus genomen worden, maar overdrijven is óók een vak.

‘on time’, maar dan anders

Het bordje bij de gate zegt dat het vliegtuig ‘on time’ is – net als gisteren. We weten inmiddels dat dat geen garantie is dat het vliegtuig ook echt op tijd vertrekt. Gisteren stond er immers dat het vliegtuig op tijd was toen het allang in de lucht had moeten zijn en en wij nog niet eens in het vliegtuig zaten. Gezien het slechte zicht buiten, vrezen we hier nog wel even te zitten. Hadden we een uur geleden nog onze fingers crossed dat we het heelhuids zouden maken tot de airport, nu doen we het in de hoop hier niet de rest van de ochtend te hoeven wachten.

Het heeft helaas weinig resultaat: een paar uur later zitten we nog steeds bij de gate. Je kunt blijkbaar niet altijd verwachten dat die gekruiste vingers iets voor je doen. Sinds we er zitten, vertrekken er om ons heen genoeg vluchten – alleen niet die van ons. De melding ‘on time’ is dit keer na een uur van het bord verdwenen, de stewardessen zijn daarna vertrokken. Net als gisteren is er niemand die iets kan zeggen over de verwachte vertrektijd.

onrustige geest

Doordat alle vluchten om ons heen iniddels wél op tijd vertrekken, begint mijn geest weer onrustig te worden. Waarom zij wel en wij niet? Ik hoor lokale vluchten vertrekken, maar ook vluchten naar Nigeria, Saoudi Arabië, Israël en vele andere landen. Is het toeval dat ons vliegtuig (naar een katholiek land) hier nog staat en die naar andere (islamitische) landen wel vertrokken zijn? Doordat we geen enkele informatie krijgen, vullen we zelf het scenario in. Ik kan er met mijn westerse pet niet bij dat je klanten – die een ticket hebben gekocht van jouw luchtvaartmaatschappij – aan hun lot overlaat zonder hen te informeren.

Nou is het de tweede keer op rij dat dit gebeurt, op een andere luchthaven dan gisteren. Helemaal toevallig en op zichzelf lijkt dit voorval dus niet te staan. Sterker nog: het lijkt een structureel probleem bij Egypt Air dat klanten niet geïnformeerd worden over de vertrektijd en vertraging van hun vliegtuig. Ik hoor überhaupt weinig dingen omroepen. Ik begin me af te vragen hoe het kan dat Egypt Air onderdeel is geworden van Star Alliance, een verbond van vooraanstaande vliegtuigmaatschappijen waar ook gerenomeerde airlines als Swiss Air, Lufthansa en United Airlines deel van uitmaken. Vliegen met Egypt Air voelt net even anders dan dat – en dan niet alleen vanwege het gebrek aan lekkere drankjes in het vliegtuig.

nodig plassen

Ondertussen gaat het leven in gate H4 gewoon verder. De gate lijkt alleen niet ingericht op een verblijf van meerdere uren, aangezien er gebrek is aan basiszaken zoals een toilet of iets om te eten of drinken. Teruggaan naar een restaurant of toilet op de luchthaven betekent dat we de gate moeten verlaten en op de terugweg weer drie checkpoints door moeten. Aangezien het digitale bord nog steeds niet aangeeft om welke tijd men wél van plan is te vertrekken, durven we dat laatste niet aan. Wat als er opeens gestart wordt met boarden wanneer ik net ben weggelopen om te plassen? Dan mis ik door al die extra veiligheidscontroles ongetwijfeld het vliegtuig.

En dus zit er niets anders op dan af te wachten tot we informatie krijgen, onze plas op te houden en te accepteren dat we dorst en honger hebben. We zijn immers al om vier uur vannacht opgestaan en hebben zeven uur later echt een knorrende maag. Onze vlucht is inmiddels van het bord gehaald; net als gisteren weet niemand wat vanaf nu de bedoeling is. Ook wordt er niets omgeroepen – en dus hebben we als klant geen idee wat te verwachten. Oeverloos wachten is het enige dat ons te doen staat. Daarbij moet ik mijn tong afbijten, want gewaardeerd wordt het duidelijk niet wanneer je iets vraagt. We houden ons in en proberen onszelf te vermaken. Godzijdank is Zev verzot op lezen én is er in de gate één stopcontact, dat we als eerste geconfisceerd hebben zodat we onze laptop kunnen opladen. Een werkende wifi–verbinding is er zoals verwacht niet.

klant(on)vriendelijkheid

Een uur later zitten we nog steeds op dezelfde plek. Er is nog altijd niemand die iets omroept; de grondsteward is inmiddels buiten gaan staan en niet meer bereikbaar voor vragen. We krijgen nog altijd niets te drinken of eten, terwijl we inmiddels echt trek hebben. Als we hadden geweten van deze enorme vertraging, hadden we nog eten kunnen inslaan. Sterker nog: dan hadden we lekker uitgeslapen in plaats van op te staan om vier uur ’s nachts. Maar helaas. Twee uur nadat we al in de lucht hadden moeten zitten ga ik toch maar eens op onderzoek uit. Wat blijkt? Ons vliegtuig – lees: het vliegtuig dat ze inmiddels voor ons ‘gereserveerd’ hebben – is nog onderweg vanaf Sharm–el–sheik naar Caïro en is daar pas nét vertrokken. Dit vliegtuig zou vanmorgen landen in Caïro maar is door het slechte weer op dat moment naar Sharm–el–Sheik uitgeweken – waar het nu pas net weer is opgestegen.

Vooralsnog lijken de andere mensen op onze vlucht extreem timide. Iedereen wacht gedwee tot het vliegtuig er is en er geboard kan worden. Egypt Air heeft duidelijk nagedacht welk vliegtuig ze moesten uitkiezen om te laten vertragen. Van onze vlucht zullen er waarschijnlijk bijna geen mensen gaan klagen of een restitutie eisen. Ons vliegtuig zit bovendien maar half vol en is om die reden alleen al een prima vliegtuig om te laat te laten vertrekken. Dat laatste valt echter niet te bewijzen – en dus komt de luchtvaartmaatschappij er waarschijnlijk mee weg zonder vergoedingen te hoeven betalen voor klanten die een claim indienen. Ze kunnen immers altijd schermen met het feit dat het vliegtuig door de weercondities te laat is; niemand kan controleren of dit vliegtuig wel bedoeld was voor de vlucht naar Ghana. Door het excuus van de mist in Caïro heeft de airline altijd een poot om op te staan – ook al was de mist om half negen al opgetrokken.

easy target

Ondertussen is er nog altijd niemand die pro–actief mensen informeert wat het geval is en hoe laat men denkt te vertrekken. Klantvriendelijkheid is een woord dat ze hier blijkbaar niet kennen. Als men een groep westerlingen op deze manier behandeld had, dan was het dak eraf gegaan. Ghanezen zijn waarschijnlijk weinig punctualiteit gewend; ze zijn wellicht al blij als het vliegtuig überhaupt vandaag nog vertrekt. Een easy target dus.

Tegen de tijd dat ons vliegtuig eindelijk kan boarden, zijn we bijna vier uur vertraagd. Eenmaal in het vliegtuig blijkt echter dat er nog baggage van het vliegtuig moet worden gehaald van een passagier die niet is komen opdagen tijdens het boarden. Waarschijnlijk was deze persoon het zat om nog langer te wachten. Of hij (of zij) is even snel gaan plassen of iets te eten gaan halen en heeft daardoor het boarden gemist. Hoe dan ook levert dit een extra vertraging van twintig minuten op, aldus de piloot. Die twintig minuten worden er vijftig en wederom is er niemand die laat weten waarom we na vijf uur vertraging nog altijd aan de grond staan.

frustraties

Ik begin inmiddels mijn geduld te verliezen, merk ik. Dat komt deels doordat ik met deze vlucht mijn frustraties van gisteren opnieuw beleef. Maar ook omdat ik nog altijd niet heb gegeten vandaag en nauwelijks heb geslapen in de afgelopen drie nachten, zonder daar iets voor terug te krijgen (behalve heel veel vertraging). Tegen de tijd dat we in Ghana zijn is het waarschijnlijk al donker,terwijl we nog drie uur moeten rijden naar onze eerste bestemming en er sterk wordt afgeraden om in het donker auto te rijden. Er lijkt gevoelsmatig geen einde aan deze reisdag te komen, terwijl onze vlucht nog moet beginnen. Ik durf onze negenjarige Zev amper te vertellen hoe de rest van de dag eruit ziet.

Zelfs wanneer het vliegtuig is vertrokken vanaf de gate, duurt het nog een uur voordat we in de lucht zijn. Op weg naar de startbaan staan we op meerdere plekken zonder reden stil, waardoor we onszelf afvragen of we überhaupt nog wel gaan vertrekken. Voor hetzelfde geld staan we hier vanavond nog en hebben we nog steeds niets gegeten of gedronken. Dat mag volgens de steward namelijk pas wanneer we in de lucht zijn, en dus wordt mijn verzoek om iets eetbaars te brengen afgewimpeld. In tegenstelling tot mijzelf blijven de passagiers in ons vliegtuig – zo te zien allemaal Ghanezen – behoorlijk zen en geven geen kik. Ik houd me dan ook in en ga maar gewoon zitten mediteren op mijn vliegtuigstoel. Adem in, adem uit.  

eindelijk ademhalen – of toch niet

Wanneer ik het bijna niet meer verwacht, gaan we na tien tussenpauzes alsnog de lucht in. Ik kan eindelijk écht ademhalen. Of misschien toch niet, want om me heen zitten zoveel mannen die naar oud zweet ruiken dat ik er onpasselijk van word. Even douchen en een schoon t–shirt aantrekken wanneer je gaat vliegen was wel fijn geweest. Gelukkig produceert Zev in zijn slaap ook een paar vieze scheten om te compenseren. Hij is duidelijk one of the guys en hoort er nu al helemaal bij.

Dat de mores in Ghana waarschijnlijk anders zijn dan in Nederland, beseffen we ook bij het vliegtuigtoilet. Kris  treft daar tot twee keer toe een dame die de deur niet op slot gedraaid heeft en vervolgens boos is dat hij de deur open doet terwijl zij erin zit. Bij de vraag waarom ze de toiletdeur niet gewoon op slot heeft gedraaid, kijkt ze Kris glazig aan. Blijkbaar is het in Ghana niet de bedoeling dat je een toilet binnenloopt zonder te kloppen, ook al zit er een slot op de deur. Kennen ze het schuifslot niet? Of heb je in Ghana überhaupt geen slot op het toilet? We staan voor culturele raadsels.

een berg gebruikt toiletpapier

Wanneer ik vervolgens ga plassen, tref ik naast het toilet een hele berg gebruikt toiletpapier. Men is duidelijk in de veronderstelling dat het papier niet in het toilet hoort. Zelfs nu we onderweg zijn, hebben we aan de lopende band communicatieve obstakels. Ik moet er stiekem een beetje om lachen, in tegenstelling tot de stewardessen die de berg wc–papier mogen opruimen. Dat is duidelijk niet hun favoriete klusje want een half uur later is de berg wc–papier nog groter dan daarvoor.

Ruim zes uur later dan gepland zijn we ein–de–lijk in Ghana. Een uur later zitten we in de Uber op weg naar onze eindbestemming van vandaag, Ada Foah. Dat ze hier Uber hebben én we direct op het vliegveld een simkaart hebben kunnen kopen met beltegoed en mobiele data is vooralsnog het hoogtepunt van de dag. Onze taxichauffeur heeft helaas een auto waarvan de schokdempers al heel lang vervangen moeten worden. Hij heeft echter – net als onze chauffeur van vanmorgen – niet echt goede ogen, waardoor hij de drempels op de weg vaak pas te laat ziet en in twee uur tijd minstens twintig keer veel te hard een drempel op rijdt. Heel veel zin om te investeren in deze auto heeft dus geen zin. Investeren in een bril waarschijnlijk wél.

teveel gedoe voor één dag

Vijf minuten na vertrek zitten we in het drukke verkeer van Accra, de hoofdstad van Ghana. Voordat ik het door heb, hebben we onze tweede bijna–doodervaring op één dag. Dat wil zeggen: ons miniskule autootje wordt op een haar na geplet tussen een SUV aan de ene kant en een vrachtauto aan de andere kant. Er zit op het moment dat ik kijk nog maar een centimeter tussen ons koekblik en de vrachtauto. Ik kijk de vrachtautochauffeur recht in de ogen en zie de schrik erin. Dit was duidelijk ook niet zijn bedoeling. Er wordt op dat moment aan alle kanten getoeterd en onze taxichauffeur schrikt wakker. Of is het mijn gegil dat daarvoor zorgt?

Zeventien uur na vertrek bij ons hotel in Gizeh zijn we eindelijk op de plek van bestemming. Zelfs daar gaat het niet soepel qua communicatie: de kamer die we hebben gereserveerd en betaald is namelijk niet beschikbaar. Maar who cares: we hebben een bed en (belangrijker nog) we leven nog. Een ding weet ik na vandaag wel: het is duidelijk nog niet onze tijd om te gaan. Anders was dat vandaag wel gebeurd. Twee bijna–doodervaringen op één dag is tegelijkertijd wel een beetje too much to handle. Ik ben toe aan vakantie.