india – eindeloos treinleven

reisavontuur in india – 2005

Er is volgens mij geen land ter wereld waar je zo lang achter elkaar in de trein kunt zitten als in India. Dat komt onder andere doordat het land gigantisch is en de treinen er uiterst traag rijden. Onderhoud is er maar weinig gepleegd – en dus is het materieel zo slecht dat een trein nooit harder gaat dan zo’n veertig kilometer per uur. Daardoor is het heel normaal om als reiziger op maandag de trein in te stappen en er pas op woensdag of donderdag uit te komen, zonder een groot stuk van de landkaart doorkruist te hebben. Als reiziger kom je echter in een soort cadans – en dus voelt het wanneer je uitstapt soms alsof de tijd een paar dagen heeft stilgestaan.

beroerde alternatieven

De vraag die met het horen van deze informatie wellicht direct oppopt in je hoofd, is waarom iedereen dan toch massaal de trein neemt in India om van A naar B te komen. Het antwoord op die vraag is eenvoudig: de alternatieven zijn simpelweg nóg beroerder. De wegen zijn er slecht en worden niet alleen gebruikt door auto’s, maar ook door koeien, gemotoriseerde en ongemotoriseerde riksja’s in alle soorten & maten en vele andere interessante voertuigen. Het spoornet is bovendien in theorie een perfect vervoermiddel in dit loeigrote land. De Engelsen hebben in hun koloniale verleden het spoornet van India opgetuigd en daar plukt het land nog altijd graag de vruchten van – al is men duidelijk minder dol op het onderhoud ervan.

Het treinsysteem in India kent vijf verschillende klassen, van heel basic tot behoorlijk luxe. De laagste klasse is wat in de volksmond de cattle class wordt genoemd. Hierbij zit je tussen honderden locals en allerlei soorten dieren, in een coupé zonder bedden of airco. Aan de andere kant van het spectrum is er de first tier AC, waarbij je een afgesloten kamertje met airconditioning deelt met maar één andere persoon. Elke klasse die je omhoog gaat is 2,5 keer zo duur als de klasse ervoor – en dus ben ik als backpacker nooit luxer gegaan dan de 3rd tier AC, waarin je met zes mensen een kamertje deelt en met zijn drieën boven elkaar slaapt in een ruimte die godzijdank voorzien is van airconditioning.

ontspannen cadans

Tijdens de maanden waarin ik door India reis, slaap ik ontelbare keren in de trein. Veruit de meeste treinritten reis ik in de sleeper class, de één na laagste klasse. Dat betekent geen airco en geen luxe, maar wél een plek om te liggen – al is dat op een harde, kartonnen matras en met nog twee mensen onder me en drie mensen naast me. Ik maak tijdens mijn reis door India twee relatief lange treinreizen, van ieder zo’n 48 uur. Ze zijn een belevenis op zich. Bij de eerste van die twee, van Cochin (in het zuidwesten van India) naar Agra (in het noordwesten van het land), reis ik alleen. Ik zie er bij de start weliswaar tegenop, maar al snel zit ik in een ontspannen cadans van  lezen, chillen, eten en slapen. Een ruimte om jezelf te wassen is er niet en toch voel ik me zelfs na 48 uur treinen niet ranzig – wat op zich best een prestatie is.

Dat heeft er vooral mee te maken dat ik voor het eerst de luxe 3rd tier AC-klasse heb geboekt, waarbij je min of meer schone bed zelfs voorzien wordt van een kussen, deken en lakens.  Bovendien is er sprake van een stabiele temperatuur in de coupé – belangrijk in een land als India, waarin het overdag warm is en ‘s avonds juist ijskoud. Omdat deze bedden eigenlijk alleen betaald kunnen worden door buitenlanders en de Indiase bovenste kaste, heeft de 3rd tier AC als bijkomend voordeel dat niemand er opkijkt van de verschijning van een buitenlander – en niemand je dus de hele dag aan zit te staren, zoals bij de sleeper class en cattle class wel vaak het geval is. Ik lees tijdens mijn eerste écht lange treinreis door India uiteindelijk drie boeken uit en vind het bijna jammer als ik op het station van Agra arriveer – en er dus uit moet.

ellenlange reis

Dat geldt helaas niet voor mijn tweede ellenlange treinreis, die me vervoert van Siliguri naar Delhi. Gelukkig ben ik dit keer niet alleen: Arjan, mijn vriend, vergezelt me – om daarna vanaf Delhi terug naar Nederland te vliegen. Gelukkig is ook hij de afgelopen tijd gewend geraakt aan het soms primitieve bestaan in India. Zo is er de nacht voor ons vertrek naar Delhi een rat in onze kamer, die duidelijk op zoek is naar iets en daarbij meerdere keren op ons bed springt. Ook al heb ik deze treinrit al weken geleden geboekt, we hebben daarbij geen kaartjes voor de airco-compartimenten kunnen krijgen. Die plaatsen zijn schaars en gewild, we moeten het dan ook doen met de sleeper class, zonder airconditioning. De trein arriveert slechts een kwartier te laat en ons compartiment is gelukkig net schoon gemaakt, zodat de stank van het toilet nog acceptabel is en de grond nog niet vol ligt met eten of andere rotzooi. We hebben bovendien redelijke zitplaatsen gekregen, waardoor de eerste nacht  binnen no-time voorbij is.

De dag die erop volgt duurt helaas langer, zeker wanneer het warm wordt in de coupé en alle mensen om me heen op mijn zenuwen beginnen te werken. Er zijn ook zóveel mensen, die uit verveling de hele dag door de verschillende coupés lijken rond te lopen. Daarnaast zijn er op elk moment van de dag minstens honderd schreeuwende verkopers in de trein, die met van alles en nog wat de trein binnenstormen en met een luid volume hun koopwaar aanprijzen. Het woord ‘Chai!!!‘ – en dan écht hard, zelfs om vijf uur ‘s nachts – kan ik aan het einde van de dag echt niet meer horen. Maar we moeten nog even en ik verman me. Arjan is ondertussen in de deuropgang gaan zitten, met de zon en verkoelende wind in zijn gezicht. De buitendeur staat in dit soort coupés standaard open, godzijdank. Ik merk dat ik glimlach. Het leven is mooi, ook in deze trein.

mensonterend

De tweede nacht valt echter een stuk zwaarder dan de eerste. De tien resterende mensen in onze coupé blijven maar praten. Bovendien is de trein enorm overboekt – en dus slapen er ook tientallen mensen op de grond bij de toiletten. Op weg naar het toilet, ziet Arjan zelfs een vrouwtje aan voor een hoop vuilnis en gaat er bijna op staan. Al met al behoorlijk mensonterend. Naarmate ik langer in dit idiote land ben, raak ik echter (helaas) steeds meer gewend aan dit soort mensonterende taferelen, zo merk ik. Mensen met halve ledematen (of zelfs geen ledematen), vrouwen zonder ogen of kinderen met nog kleinere kinderen op hun arm, die ondertussen bedelen voor eten. Maar óók mensen die in vuilnishopen hun ontbijt bij elkaar scharrelen, stokoude (en bijna verschrompelde) mensjes die met een leeg blikje voor hun neus zitten te bedelen of grote families die met zijn allen op het station slapen – en dat waarschijnlijk elke dag doen.

Dingen die eigenlijk niet zouden moeten mogen, zie je hier elke dag en overal. Met als uiteindelijk resultaat dat het je steeds minder raakt – en je dus inderdaad zomaar een zielig mensje kunt aanzien voor een stuk vuilnis en dat weinig meer met je doet. Misschien is dat wel de enige manier om in dit land te reizen, zonder de hele dag een verschrikkelijk oneerlijk en schuldig gevoel te hebben. Gelukkig zijn er ook heel veel mooie dingen aan India. En zien heel veel (rijke én arme) mensen er behoorlijk gelukkig uit, óók in de trein waarin we nu zitten. Mensen maken er het beste van, ook al is dat iets heel anders dan wat wij van ons leven kunnen maken. Voor hen is deze treinrit, waarvan ze het grootste deel ’s nachts liggend op een vieze vloer doorbrengen, waarschijnlijk de gewoonste zaak van de wereld.

business as usual

Sterker nog: misschien zijn het voor hen juist wel een paar heel ontspannen dagen, waarin ze maar weinig hoeven en veel vrije tijd hebben – die ze normaal wellicht niet hebben. Terwijl ik in gedachten verzonken ben, rijden we ‘s middags langzaam het station van Delhi binnen. Drie uur later dan gepland – business as usual. Tijd voor een paar dagen chillen, voordat mijn volgende treinrit gepland staat.